طحال فرعی (accessory spleen)، یک تودهٔ کوچک اضافی از بافت طحال است که از طحال اصلی جدا است. این عارضه افراد بسیار کمی را درگیر می‌کند. در برخی افراد، طحال فرعی منجر به عارضه می‌شود و در برخی دیگر به‌صورت تصادفی در طی بررسی‌های پزشکی کشف می‌شود. این شرایط اغلب علائم خاصی ندارد و نشانه‌های احتمالی آن می‌تواند شامل درد در ناحیه چپ شکم، تورم شکمی و کاهش شدید در تعداد سلول‌های خونی باشد. مطالعه این مقاله از مجله درمانکده بیشتر شما را با این عارضه آشنا می‌کند.

منظور از طحال فرعی چیست؟

در طول رشد جنینی، طحال از چندین خوشه سلولی تشکیل می‌شود که در نهایت با هم ترکیب می‌شوند و طحال اصلی را ایجاد می‌کنند. گاهی‌اوقات، یک خوشه کوچک از سلول‌ها جدا از فرآیند همجوشی اصلی باقی می‌ماند و طحال جانبی را در جای دیگری در شکم تشکیل می‌دهد. طحال فرعی معمولاً در نزدیکی طحال اصلی قرار دارد، اما می‌تواند در نواحی دیگر مانند پانکراس، دستگاه گوارش یا در فضای خلفی صفاقی نیز یافت شود.

یک طحال فرعی معمولاً ساختار و عملکرد مشابهی با طحال اصلی دارد. خون را فیلتر می‌کند، در سیستم ایمنی نقش دارد و ممکن است دارای گلبول‌های قرمز و سفید باشد. در بیشتر موارد، طحال‌های فرعی بی‌ضرر هستند و هیچ علامت یا مشکلی برای سلامتی ایجاد نمی‌کنند. آنها اغلب به طور اتفاقی در طول آزمایش‌های تصویربرداری یا جراحی توسط پزشک کشف می‌شوند.

اگر نگرانی یا علائم خاصی در رابطه با طحال جانبی وجود دارد، بهتر است برای ارزیابی و راهنمایی بیشتر با پزشک متخصص مشورت کنید.

بیشتر بخوانیم:طحال چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟ + شایع‌ترین بیماری‌های آن

علائم طحال فرعی چیست؟

طحال‌های فرعی در بیشتر موارد هیچ علامت یا مشکلی برای سلامتی ایجاد نمی‌کنند. با این حال، در موارد نادر، آنها ممکن است با شرایط یا عوارض پزشکی خاصی همراه باشند. به عنوان مثال، اگر فردی دارای یک بیماری زمینه‌ای است که طحال اصلی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، مانند اختلالات طحال یا اختلالات خونی، وجود یک طحال جانبی ممکن است به علائم مرتبط با وضعیت اولیه کمک کند.

نشانه‌های احتمالی این بیماری می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• درد یا ناراحتی در سمت چپ بالای شکم: این می‌تواند به دلیل بزرگ شدن طحال جانبی و فشار به ساختارهای اطراف آن باشد.
• پری یا نفخ شکم: بزرگ شدن طحال یا عوارض مرتبط با آن ممکن است منجر به احساس پری یا فشار در شکم شود.
• خستگی یا کم خونی: برخی از اختلالات مرتبط با طحال می‌تواند منجر به کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون (کم خونی) شود که منجر به خستگی، ضعف یا رنگ‌پریدگی می‌شود.
• افزایش حساسیت به عفونت‌ها: طحال در سیستم ایمنی نقش دارد، بنابراین برخی از اختلالات طحال یا برداشتن طحال می‌تواند افراد را مستعد ابتلا به عفونت‌ها کند.

توجه به این نکته مهم است که این علائم مختص طحال‌های جانبی نیستند، بلکه منعکس‌کنندهٔ شرایط زمینه‌ای هستند که طحال را تحت تاثیر قرار می‌دهند. اگر در مورد این علائم نگرانی دارید یا به اختلال مرتبط با طحال مبتلا شده‌اید، بهتر است برای ارزیابی مناسب و مدیریت وضعیت سلامتی خود با پزشک متخصص مشورت کنید.

بیشتر بخوانیم:سرطان طحال چیست؟ علت، علائم + ۵ ماده غذایی برای کنترل آن

علت بروز طحال فرعی چیست؟

پزشکان دلیل دقیق تشکیل طحال جانبی را نمی‌دانند. اما اعتقاد دارند که این عارضه ناشی از فرآیندهای رشدی در زمان جنینی است. وجود طحال‌های جانبی به جای یک وضعیت پاتولوژیک، یک تغییر آناتومیک طبیعی در نظر گرفته می‌شود. آنها را می‌توان در مکان‌های مختلف نزدیک طحال اصلی، مانند مجاور ناف (ناحیه‌ای که رگ‌های خونی به طحال وارد و خارج می‌شود)، در نزدیکی پانکراس و یا در سایر نواحی شکم یافت.

رشد طحال‌ فرعی به‌طور مستقیم با هیچ عامل ژنتیکی یا محیطی خاصی مرتبط نیست. با این حال، شرایط خاصی، مانند اختلالات طحال، اختلالات خونی، یا برداشتن طحال با جراحی) ممکن است احتمال تشخیص یا مواجهه با طحال جانبی را افزایش دهد.

توجه به این نکته مهم است که طحال‌های جانبی عموماً خوش‌خیم هستند و نیازی به درمان یا مداخله ندارند، مگر اینکه با شرایط پزشکی خاصی همراه باشند یا عوارضی ایجاد کنند.

عوارض طحال فرعی چیست؟

این عوارض جانبی بیشتر به بیماری زمینه‌ای که طحال را تحت تاثیر قرار می‌دهد، مرتبط است تا خود طحال فرعی. برخی از عوارض جانبی بالقوه عبارتند از:

• طحال بزرگ شده (سپلنومگالی، splenomegaly): طحال جانبی همراه با طحال اصلی ممکن است در ایجاد طحال بزرگ نقش داشته باشد که می‌تواند باعث ناراحتی یا درد شکم، سیری زودرس یا احساس پری شود.
• افزایش حساسیت به عفونت‌ها: طحال‌های جانبی می‌توانند عملکرد کلی طحال اصلی را کاهش دهند. این ریسک خطر عفونت‌های باکتریایی را افزایش می‌دهد. واکسیناسیون علیه چنین باکتری‌هایی مانند واکسن پنوموکوک ممکن است در موارد خاصی توسط پزشک، توصیه شود.
• ارتباط با اختلالات زمینه ای طحال: در برخی موارد، طحال‌های جانبی ممکن است با اختلالات خاصی مانند کیست‌های طحال، تومورهای طحال یا اختلالات خونی مرتبط باشند. این شرایط می‌تواند با مجموعه‌ای از عوارض جانبی همراه باشد.

بیشتر بخوانیم:بزرگ شدن طحال یا اسپلنومگالی چیست؟

طحال فرعی در چند خط

طحال فرعی یک عارضهٔ مادرزادی است که در دوران جنینی ایجاد می‌شود. این توده خوش‌خیم است و ناراحتی خاصی برای فرد ایجاد نمی‌کند. بیشتر افراد هنگام درمان بیماری‌های زمینه‌ایی، به وجود آن پی می‌برند.

اما اگر در این مورد نیاز به راهنمایی از یک متخصص داشتید ما به شما پیشنهاد می‌کنیم که با دکتر گوارش ارتباط بگیرید که علاوه بر امکان حضوری می‌توانید از امکان مشاوره آنلاین با دکتر گوارش در سایت درمانکده ارتباط بگیرید و به صورت آنلاین ویزیت شوید.

چند سوال درباره طحال فرعی