بیماری‌های پروستات به عنوان یکی از مشکلات شایع در ارتباط با سلامت مردان، تاثیر مستقیم و غیرمستقیمی بر کیفیت زندگی آنان دارد. پروستات یک غده کوچک است که در سیستم تناسلی مردان واقع شده و نقش مهمی در تولید مایع اسپرم دارد. با افزایش سن، بسیاری از مردان با مشکلات مربوط به پروستات مواجه می‌شوند، که یکی از مهم‌ترین آن‌ها تضخم غیرسرطانی پروستات یا همان BPH (تضخم بیماری پروستاتی) است. در ادامه با بررسی مکانیسم عمل داروی Dutasteride، به موارد مصرف، طریقه مصرف، موارد احتیاط و منع مصرف آن خواهیم پرداخت.
آنچه در این مقاله می خوانیم
اشکال دارویی دوتاستراید
- کپسول 0.5 میلی گرم
موارد مصرف کپسول دوتاستراید
این دارو در مردان برای درمان علائم بزرگی پروستات (هیپرپلازی خوش خیم پروستات-BPH) استفاده می‌شود که با کاهش اندازه پروستات بزرگ شده عمل می‌کند. این فرایند به تسکین علائم BPH مانند مشکل در شروع جریان ادرار، جریان ضعیف و نیاز به تکرر یا فوری ادرار کردن (از جمله در نیمه شب) کمک می‌کند. همچنین در برخی موارد نیاز به جراحی برای درمان BPH را کاهش می‌دهد. دوتاستراید برای پیشگیری از سرطان پروستات تایید نشده است. زیرا ممکن است کمی خطر ابتلا به نوع بسیار جدی سرطان پروستات را افزایش دهد. این دارو نباید توسط زنان یا کودکان استفاده شود، با پزشک خود در مورد مزایا و خطرات آن صحبت کنید.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی Dutasteride
داروی دوتاستراید مهارکننده انتخابی ایزوفرم‌های نوع 1 و نوع 2 5-آلفا ردوکتاز سطح سرمی دی هیدروتستوسترون را با مهار تبدیل تستوسترون به دی هیدروتستوسترون سرکوب می‌کند. حداکثر زمان پلاسما 2-3 ساعت و متابولیست‌ها شامل عمده 4′-hydroxydutasteride، 6-hydroxydutasteride (به اندازه فعال اصلی)، 1,2′-dihydrodutasteride می‌باشد. این دارو در آخر از طریق مدفوع (40%) و ادرار (<1%) دفع می‌شود.
مقدار مصرف داروی Dutasteride
قبل از مصرف داروی دوتاستراید، اطلاعات دارویی موجود بر روی بسته‌بندی دارو شامل مقدار و زمان مصرف را بررسی کنید. این دارو را به صورت خوراکی با یا بدون غذا طبق دستور پزشک، معمولاً یک بار در روز مصرف کنید. دارو را با یک لیوان آب به طور کامل بلعیده و از جویدن یا خرد کردن آن خودداری کنید. از آنجایی که این دارو می‌تواند از طریق پوست جذب شود مراقب باشید که به جنین متولد نشده آسیب نرساند. این دارو را به طور منظم استفاده کنید تا بیشترین سود را از آن ببرید.
موارد احتیاط
قبل از استفاده دوتاستراید (Dutasteride)، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود (مانند فیناستراید) در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله بی‌اختیاری در کنترل ادرار، یبوست یا اسهال شدید، اختلالات کلیوی، بیماری خاص پروستات، مشکلات قلبی یا کبدی و… با پزشک در رابطه با عوارض و خطرات دارو مشورت کنید. همچنین این دارو در زنان باردار نباید مصرف شود، زیرا سبب خطراتی عمده برای جنین خواهد شد.
- قبل از شروع درمان، سایر بیماری‌های اورولوژیک را رد کنید.
- در بیماران اوروپاتی انسدادی، بیماری کبدی و دیگر بیماری‌های خاص باید با تایید و احتیاط مصرف شود. همچنین بیمار نباید تا 6 ماه پس از آخرین دوز دوتاستراید خون اهدا کند.
- دوتاستراید PSA سرم را 40-50% کاهش می‌دهد. پس از 3-6 ماه از درمان، PSA پایه جدید ایجاد کنید.
- کپسول‌ها نباید توسط زنان باردار یا دوران شیردهی استفاده شود. دارو می‌تواند از طریق پوست جذب شود و منجر به قرار گرفتن در معرض خطرات ناخواسته برای جنین و خطر بالقوه برای جنین پسر شود. اگر زن باردار با کپسول‌های دوتاستراید نشت کننده تماس پیدا کرد، محل تماس باید بلافاصله با آب و صابون شسته شود. لازم بذکر است، بر اساس مطالعات حیوانی، دارو می‌تواند از طریق پوست جذب شود.
- داده‌های اخیر از 2 کارآزمایی بزرگ تصادفی و کنترل‌شده، افزایش خطر ابتلا به نوع جدی‌تر سرطان پروستات (سرطان پروستات درجه بالا) را در شرکت‌کنندگانی (در یک مطالعه) که مهارکننده‌های 5-آلفا ردوکتاز (5-ARIs) مصرف می‌کردند، گزارش کرده است.
- اطلاعات نسخه اصلاح شده توصیه می‌کند که قبل از شروع درمان با 5-ARIs، ارزیابی مناسب برای رد سایر بیماری‌های اورولوژیک، از جمله سرطان پروستات که ممکن است هیپرپلازی خوش خیم پروستات را تقلید کنند، انجام شود.
موارد منع مصرف دوتاستراید
- حساسیت مفرط
- زنان باردار
- فرزندان
عوارض جانبی کپسول دوتاستراید (Dutasteride)
مشکلات جنسی (مانند کاهش علاقه و توانایی جنسی، کاهش مقدار منی و اسپرم)، درد و تورم بیضه، افزایش اندازه سینه یا حساسیت سینه برخی از عوارض جانبی داروی دوتاستراید (Dutasteride) می‌باشد. مشکلات جنسی در برخی از مردان حتی پس از قطع درمان نیز ادامه یافته است. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. با این حال، در صورت بروز عوارض جانبی خاص یا آلرژی مانند ثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی و… به پزشک مراجعه کنید.
- ناتوانی جنسی
- کاهش میل جنسی
- اختلال انزال
- اختلالات سینه
- سرگیجه
- نارسایی قلبی
- سرطان پروستات (درجه بالا)
- اختلالات سیستم ایمنی: واکنش‌های حساسیت مفرط، از جمله بثورات پوستی، خارش، کهیر، ادم موضعی، واکنش‌های جدی پوستی و آنژیوادم
- نئوپلاسم‌ها: سرطان سینه مردانه
- اختلالات روانپزشکی: خلق افسرده
- اختلالات دستگاه تناسلی و پستان: درد و تورم بیضه
تداخل دارویی دوتاستراید
تداخلات دارویی ممکن است نحوه عملکرد داروهای شما را تغییر یا خطر عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. بیماران قبل از مراجعه به پزشک لیستی از داروهای شیمیایی و گیاهی مورد استفاده خود تهیه کرده و به وی نشان دهید. در دوران استفاده از دوتاستراید هیچ دارویی را بدون مشورت با پزشک استفاده نکنید. همچنین دوز تجویز شده در نسخه پزشک را افزایش، کاهش یا قطع نکنید.
مصرف دوتاستراید (Dutasteride) در دوران بارداری و شیردهی
مصرف داروی دوتاستراید در دوران بارداری منع مصرف دارد. دارو یک مهارکننده 5 آلفا ردوکتاز است که از تبدیل تستوسترون به دی هیدروتستوسترون (DHT)، هورمونی که برای رشد طبیعی اندام تناسلی مردانه ضروری است، جلوگیری می‌کند. ناهنجاری در اندام تناسلی جنین پسر یک پیامد فیزیولوژیکی مورد انتظار از مهار این تبدیل است. این نتایج مشابه مشاهدات در نوزادان پسر با کمبود ژنتیکی 5 آلفا ردوکتاز است. در مطالعات تولید مثل حیوانی، دارو وقتی در طول اندام‌زایی با کمتر از حداکثر دوز توصیه‌شده انسانی (MRHD) 0.5 میلی‌گرم در روز به موش‌ها یا خرگوش‌ها داده می‌شد، در غیاب سمیت مادری، رشد طبیعی اندام تناسلی خارجی را در فرزندان نر مهار کرد.
در 15 برابر MRHD، حاملگی طولانی مدت، کاهش وزن اندام‌های تناسلی و بلوغ تاخیری در فرزندان نر در موش‌ها مشاهده شد. اگرچه دوتاستراید در مایع منی انسان ترشح می‌شود، غلظت دارو در شریک زن انسان تقریباً 100 برابر کمتر از غلظت‌هایی است که در مطالعات حیوانی باعث ایجاد ناهنجاری در دستگاه تناسلی مرد می‌شود. تجربه ثابت کرده است که تاثیر داروها بر روی حیوانات با انسان کمی متفاوت است و نباید به مطالعات حیوانی اکتفا کرد. به همین جهت طبق دستورات این دارو نباید در دوران بارداری استفاده شود.
پتانسیل تولید مثل در داروی دوتاستراید (Dutasteride)
اثرات 0.5 میلی گرم در روز بر خصوصیات مایع منی در داوطلبان عادی در هفته 52 مورد بررسی قرار گرفت، میانگین درصد کاهش از پایه در تعداد کل اسپرم، حجم مایع منی و تحرک اسپرم به ترتیب 23، 26 درصد و 18 درصد بود. در حالی که مقادیر میانگین برای همه پارامترهای مایع منی در تمام نقاط زمانی در محدوده نرمال باقی ماند و معیارهای از پیش تعریف شده برای یک تغییر قابل توجه بالینی (30٪) را برآورده نکرد، همچنین 2 نفر در گروه دوتاستراید در 52 سالگی کاهش بیش از 90 درصدی در تعداد اسپرم داشتند.
شرایط نگهداری داروی Dutasteride
داروی دوتاستراید باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر در مورد داروی دوتاستراید
داروی دوتاستراید همان طور که در این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز گفتیم، به عنوان یک گزینه مؤثر در مدیریت بیماری غیرسرطانی پروستات (BPH) و کاهش علائم مرتبط با آن مطرح می‌شود. این دارو از خانواده آلفا-آلفا بلاکرها به شمار می‌آید که با تأثیر بر روی گیرنده‌های آلفا در پروستات و سایر بافت‌های مرتبط، به بهبود جریان ادرار و کاهش حجم غیرطبیعی پروستات کمک می‌کند. با این حال، باید به عنوان یک نکته مهم توجه داشت که هر دارویی ممکن است عوارض جانبی داشته باشد و پیشنهاد می‌شود که پیش از شروع هر درمانی با پزشک خود مشورت کنید. این مقاله با عنوان داروی Dutasteride، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز برای شما فراهم شده است.
منبع سایت: Medscape