بدنه یکی از مهم‌ترین بخش‌های خودرو است و شرکت‌های تولیدکننده معمولا وقت و بودجه قابل‌توجهی را صرف ساخت بدنه می‌کنند. یک بدنه زیبا و جذاب می‌تواند نظر مشتریان را به خود جلب کند و میزان فروش خودرو را افزایش دهد. ولی اهمیت بدنه تنها به جنبه زیبایی‌شناسی محدود نمی‌شود. بدنه خودرو فراتر از ظاهر و زیبایی است و عوامل مختلفی در هنگام تولید آن مد نظر قرار می‌گیرند. بدنه ماشین از قطعات متعدد تشکیل شده و در فرم‌ها و کاربردهای متفاوت به تولید می‌رسد.

بدنه خودرو چیست؟

همان‌طور که افراد به وسیله چهره از یکدیگر تشخیص داده می‌شوند، ماشین‌ها نیز به وسیله بدنه شناسایی می‌شوند. بدنه، ماهیت بصری خودرو را به نمایش می‌گذارد. مهندسان و طراحان وقت زیادی را صرف طراحی بدنه و زیباسازی آن می‌کنند، چراکه در نگاه اول به یک خودرو، بدنه به چشم می‌آید. این بخش مهم و اساسی، نقش قابل‌توجهی در جلب نظر مشتریان ایفا می‌کند.

البته بدنه خودرو کاربردهای دیگری نیز دارد. تمام اجزای ماشین درون بدنه قرار می‌گیرند. همچنین بدنه علاوه بر جذابیت ظاهری می‌بایست دارای کیفیت و استحکام بالایی باشد تا در صورت بروز تصادف بتواند از اجزای داخلی و همین‌طور سرنشینان حاضر در کابین محافظت کند.

زیبایی و استحکام بدنه، نخستین ویژگی‌هایی هستند که مشتری در هنگام خرید خودرو به آن‌ها توجه می‌کند. از این رو شرکت‌های تولیدکننده خودرو سرمایه قابل‌توجهی را برای طراحی بدنه در نظر می‌گیرند. بدنه مهم‌ترین بخش خودرو است که معمولا به وسیله فرم اتاق شناسایی می‌شود.

ویژگی های بدنه خودرو

بدنه خودرو دارای سه ویژگی مهم است که در حقیقت وظایف اصلی بدنه خودرو را توصیف می‌کنند.

زیبایی ظاهری

ظاهر هر کالا، مشتری را به سمت خود جلب می‌کند. این واقعیت در مورد خودرو نیز صادق است. اکثر خودروهای پرطرفدار دارای بدنه زیبایی هستند و به ندرت پیش می‌آید که یک ماشین با طراحی زشت به فروش چندانی دست پیدا کند. اگر یک ماشین با طراحی زیبا در کنار خودرو معمولی قرار گیرد، ماشین دوم به معنای واقعی کلمه محو می‌شود. بنابراین می‌توان زیبایی ظاهری را برگ برنده موفقیت و یکی از مهم‌ترین عوامل فروش خودرو قلمداد کرد.

تحمل وزن و مقاومت در برابر ضربات

همان‌طور که گفته شد، بدنه صرفا با تمرکز روی زیبایی ساخته نمی‌شود. بدنه شامل اجزای مختلفی می‌شود که هر یک وزن خاصی دارند. به‌علاوه، افراد با ورود به کابین و نشستن روی صندلی‌ها نیز وزن قابل‌توجهی را روی بدنه ماشین اعمال می‌کنند. بدنه خودرو باید به قدری محکم باشید که علاوه بر وزن اجزا و سرنشینان، بارهای قرارگرفته در صندوق عقب یا روی باربند را تحمل کند.

در کنار این خصیصه، بدنه تنها سد دفاعی سرنشینان در هنگام تصادف است. بدنه باید به نحوی ساخته شود که از سرنشینان خودرو در برابر ضربات خارجی محافظت کند. میزان مقاومت و ایمنی بدنه را می‌توان از روی قیمت خودرو حدس زد. مسلما برای ساخت یک خودرو مقاوم و محکم، از متریال گران‌تری استفاده می‌شود.

محافظت از سرنشینان

حفاظت بدنه از سرنشینان تنها به ضربات ناشی از تصادف محدود نمی‌شود. مواجهه با عوامل طبیعی همچون برف، گرد و غبار، باران، اشعه تیز آفتاب نیز چندان به مذاق سرنشینان خوش نمی‌آید. بدنه ماشین در برابر عوامل طبیعی نیز از هم‌سفران خود محافظت می‌کند. به‌علاوه اجزای مختلف بدنه همچون شیشه‌ها، آینه‌های جانبی و برف پاک کن، شرایط لازم برای رانندگی آسان‌تر را فراهم می‌آورند. مساحت شیشه‌ها، نقش بسزایی در میدان دید راننده و بهبود کیفیت رانندگی ایفا می‌کند.

بخش های بدنه خودرو

بدنه خودرو از بخش‌های متعددی ساخته شده است. در نمای مقابل شاهد استفاده از المان‌هایی همچون جلوپنجره، سپر، کاپوت، شیشه جلو، چراغ جلو و مه شکن هستیم. در نمای جانبی خودرو درها، پنجره‌ها و آینه‌های جانبی قرار دارند. نمای عقب شامل چراغ‌های مختلف از جمله چراغ عقب، چراغ مه‌شکن، چراغ ترمز و چراغ اخطار، در صندوق عقب، سپر و دیفیوزر می‌شود. بدنه خودرو همچنین دارای چارچوب و سقف است. مهم‌ترین اجزای بدنه خودرو را در ادامه مورد بررسی قرار می‌دهیم.

چارچوب

اولین بخش خودرو که نمای ظاهری روی آن پیاده می‌شود، چارچوب نام دارد. نقش چارچوب در بدنه خودرو را می‌توان همچون اسکلت‌بندی ساختمان در نظر گرفت. بخش‌های مختلف بدنه خودرو روی چارچوب تعبیه می‌شوند و نمای خارجی یا همان ظاهر خودرو را به وجود می‌آورند.

سقف

به بخش بالایی اتاقک خودرو، سقف گفته می‌شود. سقف یکی از بخش‌های مهم بدنه خودرو است که از سرنشینان در برابر باد، باران، نور خوشید و سایر عوامل جوی و خارجی محافظت می‌کند. سقف ماشین معمولا دارای عایق گرما و صوت است و سیم‌کشی‌ها و لوازم جانبی مثل آنتن‌ها و… درون آن مخفی می‌شوند.

در خودرو

در خودرو، در وهله اول واسطه ورود و خروج سرنشینان به داخل کابین است که برای افزایش ایمنی می‌توان آن را قفل کرد. در همچنین شامل پنجره می‌شود که امکان مشاهده فضای خارج از کابین را برای سرنشینان فراهم می‌آورد.

کاپوت

کاپوت یک روکش ورقه‌ای نازک است که از آن با نام در موتور نیز یاد می‌شود. کاپوت معمولا از یک طرف به اتاقک لولا می‌شود و روی اجزای داخلی ماشین مثل موتور، باتری، فن خنک‌کننده، کمپرسور کولر، دینام، سیستم خنک‌کننده و… را می‌پوشاند. کاپوت همچنین از این اجزای داخلی در برابر عوامل طبیعی همچون برف، باران، نور آفتاب و گرد و غبار محافظت می‌کند.

در صندوق عقب

صندوق عقب برای حمل بارهای اضافی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در صندوق عقب، روی محفظه حمل بار را می‌پوشاند. در صندوق عقب علاوه بر حفاظت از وسایل داخلی در برابر عوامل طبیعی مثل نور آفتاب و باران، مانع پرتاب آن‌ها به خارج از خودرو می‌شود.

سپر

بدنه خودرو در بخش جلو و عقب دارای سپر است. سپر در واقع به عنوان یک حفاظ برای خودرو در نظر گرفته می‌شود. در هنگام وقوع تصادف با سرعت کم، سپر بخشی از ضربه وارده را جذب کرده و از خودرو و سرنشینان آن محافظت می‌کند. در صورت بروز حادثه، در ابتدا سپر خودرو دچار آسیب می‌شود و اگر تصادف شدید نباشد، قدرت ضربه در همان سپر خاتمه پیدا می‌کند. بدین ترتیب پس از حادثه می‌توان به بازار قطعات و لوازم یدکی خودرو مراجعه کرد و با خرید و نصب سپر جدید، وسیله نقلیه را به همان شکل سالم و زیبای خود بازگرداند. البته توصیه می‌شود برای تعویض قطعات خودرو به تعمیرکار ماهر مراجعه کنید.

چراغ

در بدنه خودرو چراغ‌های مختلفی به کار رفته است که مهم‌ترین آن‌ها شامل چراغ‌های اصلی جلو و عقب، مه‌شکن‌ها، چراغ ترمز و چراغ راهنما می‌شود. چراغ‌های اصلی خودرو وظیفه روشن کردن جاده را بر عهده دارند و موجب سهولت در رانندگی می‌شوند. به‌علاوه زمانی که جاده به سبب وجود مه یا غبار در شرایط نامساعدی به سر می‌برد، چراغ‌های مه‌شکن وارد عمل می‌شوند تا ضمن روشنایی و جلوگیری از پرتوهای اضافی ناشی از مه، حضور خودرو را به رانندگان دیگر اطلاع می‌دهد. چراغ‌های راهنما نیز جزو بدنه خودرو هستند که برای نمایش تغییر جهت به چپ یا راست مورد استفاده قرار می‌گیرند.

نحوه ساخت بدنه خودرو

قطعات مختلف بدنه خودرو به وسیله قالب‌های مخصوص ساخته و سپس در خط تولید به یکدیگر متصل می‌شوند تا در نهایت بدنه خودرو به وجود آید. بسته به سایز، ۵ قالب مختلف G1 و G2 و G3 و G4 و G5 برای ساخت بدنه مورد استفاده قرار می‌گیرد. قالب‌های G1 به کوچک‌ترین و قالب‌های G5 به بزرگ‌ترین قالب‌های ساخت قطعات بدنه خودرو اشاره می‌کنند. با پیشرفت تکنولوژی، خودروسازان در تلاش هستند تا با کمک ربات‌ها و سیستم‌های CAD/CAM سرعت و کیفیت تولید خودرو را افزایش دهند.

جنس بدنه خودرو

در ساخت بدنه خودرو معمولا از ورقه‌های فولادی استفاده می‌شود. ولی به‌طور کلی چهار متریال اصلی برای ساخت بدنه خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرند که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

فولاد

همان‌طور که گفته شد، بدنه خودرو معمولا از جنس فولاد است. فولاد قدرت و استحکام بالایی دارد و بهترین عملکرد را در آزمون تصادف از خود نشان می‌دهد. فولاد به سختی دچار خوردگی و زنگ‌زدگی می‌شود و به راحتی قابل رنگ‌آمیزی است. این متریال ارزشمند همچنین محافظ خوبی برای قطعات برقی خودرو در نظر گرفته می‌شود. معمولا ورقه‌های فولادی با ضخامت ۰.۴ تا ۲ میلی‌متر برای ساخت بدنه خودرو به کار می‌روند.

آلومینیوم

یکی دیگر از متریال کاربردی برای ساخت بدنه خودرو، آلومینیوم است. آلومینیوم علاوه بر مقاومت بالا در برابر زنگ‌زدگی و پوسیدگی، وزن پایینی دارد. بدین ترتیب خودروهایی که با بدنه آلومینیومی ساخته می‌شوند، دوام بالایی در شرایط آب و هوایی مختلف دارند. با این حال هزینه تولید آلومینیوم به طور قابل‌توجهی بیشتر از فولاد و آلیاژ فولادی است. بنابراین خودروهای بدنه آلومینیومی گران‌تر از ماشین‌های بدنه فولادی هستند.

فیبر کربن

فیبر کربن یک متریال ممتاز و گران‌قیمت است که معمولا در تولید بدنه ابرخودروها و سوپرکارهای اسپرت به کار می‌رود. فیبر کربن، ترکیبی از ویژگی‌های استحکام و وزن پایین را برای بدنه فراهم می‌آورد. بدنه ساخته‌شده از فیبر کربن به‌طور استثنایی قوی و محکم است و پرفورمنس بالایی دارد. وزن پایین فیبر کربن امکان تولید خودروهایی با آیرودینامیکی بالا را فراهم می‌آورد، به‌طوری که ضریب درگ و نیروی درگ در آن‌ها بهینه‌سازی شده است. با تمام این اوصاف، فیبر کربن گران‌تر از فولاد و آلومینیوم است و خودروهای ساخته‌شده با این متریال مرغوب غالبا جزو گران‌ترین مدل‌ها هستند.

پلاستیک

حدود ۵۰ درصد خودروهای جدید با بدنه پلاستیکی روانه بازار می‌شوند. پلاستیک نه تنها در بدنه، بلکه در کابین نیز کاربرد دارد. این ماده سبک‌وزن، انعطاف‌پذیری بالایی داشته و فرایند تولید آن بسیار سریع و اثربخش است. بازیافت پذیری از دیگر مزایای پلاستیک به حساب می‌آید که نقش بسزایی در کاهش آلودگی محیط زیست ایفا می‌کند. با این حال، پلاستیک به شدت در برابر اشعه ماورا بنفش آفتاب آسیب‌پذیر است و نوسان دما باعث بروز تغییرات فیزیکی در آن می‌شود. ترک برداشتن، شکستگی و رنگ‌پریدگی رایج‌ترین مشکلاتی هستند که با گذشت زمان در بدنه خودرو ساخته‌شده با پلاستیک رخ می‌دهند. از این رو انتخاب پلاستیک به عنوان متریال اصلی جهت ساخت بدنه خودرو نیاز به ملاحظات دقیق و محتاطانه از لحاظ مقاومت در برابر شرایط جوی و کارایی ماشین دارد.

انواع بدنه خودرو بر اساس فرم اتاق

بدنه خودرو می‌تواند در قالب‌های مختلف مثل سدان، هاچبک، استیشن، ون، شاسی بلند و… ساخته شود. در واقع یکی از روش‌های دسته‌بندی خودروها بر اساس فرم اتاق صورت می‌گیرد. در ادامه شما را با محبوب‌ترین فرم اتاق‌های خودرو آشنا می‌کنیم.

سدان

یکی از رایج‌ترین و پرکاربردترین فرم بدنه خودرو، سدان است. سدان‌ها دو ردیف، صندوق عقب، سقف ثابت، چهار در و سه ستون A (جلوی راننده)، B (وسط خودرو) و C (پشت ردیف عقب) دارند.

سدان‌ها بسته به سایز، در شش کلاس اصلی ساخته می‌شوند که عبارتند از کلاس خانوادگی کوچک یا بزرگ، خانوادگی معمولی، خانوادگی لوکس، خانوادگی نیمه لوکس، شهری متوسط یا بزرگ و در نهایت کلاس لوکس.

همچنین بسته به ظاهر، سدان‌ها به سه دسته فست‌بک‌، لیفت‌بک‌ و ناچ‌بک تقسیم می‌شوند. فست‌بک‌ها ترکیبی از ماشین اسپرت، سدان و هاچبک هستند. لیفت‌بک‌ها دارای شیب ملایم صندوق عقب هستند و ترکیبی از سدان و هاچبک را به نمایش می‌گذارند. در صندوق عقب و شیشه عقب در ماشین‌های لیفت‌بک با یکدیگر در ارتباط است و با باز کردن در صندوق عقب، شیشه عقب نیز به سمت بالا حرکت می‌کند. ناچ‌بک نیز شبیه به لیفت‌بک است و صندوق عقب آن با شیب ملایم طراحی شده است، ولی بر خلاف لیفت‌بک، باز کردن در صندوق عقب تاثیری روی حرکت شیشه عقب ندارد.

استیشن

استیشن نوعی سدان است، ولی با بدنه کشیده‌تر و صندوق عقب جادارتر. در این مدل خودرو در صندوق عقب و شیشه عقب به شیوه یکپارچه به یکدیگر متصل هستند و گویی صندوق عقب تا سقف ادامه دارد.

هاچبک

هاچبک، یک مدل خودرو محبوب مخصوصا در بین رانندگان جوان است. در این نوع خودرو، صندوق عقب تقریبا حذف شده است و عقب ماشین حالت تخت به خود می‌گیرد. البته عقب ماشین یک در اضافه می‌شود تا افراد بتوانند وسایل اضافی خود را در پشت صندلی‌های عقب جاسازی کنند. به همین خاطر به هاچبک، خودروی ۵ یا ۳ در نیز گفته می‌شود. هاچبک‌ها نیز معمولا دارای دو ردیف صندلی و  سه ستون A و B و C هستند.

شاسی بلند

شاسی بلندها جزو خودروهای محبوب، مخصوصا نزد رانندگانی است که عاشق ماجراجویی در دل طبیعت هستند. کلمه SUV که برای کلاس خودرو شاسی بلند مورد استفاده قرار می‌گیرد، مخفف عبارت Sport Utility Vehicle است.

این خودروها معمولا ارتفاع بیشتری نسبت به سطح زمین دارند، دو دیفرانسیل هستند و با تمرکز روی حرکت در مسیرهای آفرودی ساخته می‌شوند. در ضمن به غیر از ستون‌های A و B و C، یک ستون D نیز به آن‌ها اضافه شده است. با توجه به جذابیت ظاهری این خودروها، بسیاری از تولیدکنندگان خودرو اقدام به عرضه نسخه‌های شهری شاسی بلندها نیز کرده‌اند. هرچند یک ماشین شاسی بلند شهری یا کراس اوور چندان قادر به بیراهه‌نوردی نیست و جثه جمع و جورتری دارد.

کراس اوور

کراس اوور، شاسی‌بلندی است که روی شاسی سدان یا هاچبک سوار می‌شود. این مدل خودرو ابعاد کوچک‌تری نسبت به SUV دارد و محبوبیت آن در بازار جهان روز به روز بیشتر می‌شود. کراس اوورها بر خلاف شاسی بلندها معمولا دارای سه ستون هستند و قابلیت آفرود ندارند. به علاوه، کراس اوورها اغلب به صورت تک دیفرانسیل عرضه می‌شوند و نیروی موتور آن‌ها تنها چرخ‌های جلو یا عقب را به حرکت درمی‌آورد.

ون

ون‌ها شبیه به مینی‌بوس‌های کوچک هستند. آن‌ها معمولا بیش از ۳ ردیف صندلی دارند و برای حمل و نقل مسافران یا بار استفاده می‌شوند. به منظور استفاده حداکثر از فضای کابین، ون‌ها معمولا به شکل مکعبی با سقف صاف ساخته می‌شوند و دارای ۳ یا ۵ ستون هستند.

وانت

وانت‌ها از انواع کلاس‌ خودرو به حساب می‌آیند که برای حمل بار مورد استفاده قرار می‌گیرند. وانت‌ها با کابین ۲ نفره (تک کابین) یا ۴ نفره (دوکابین) ساخته می‌شوند و دارای فضای روباز برای حمل بار در قسمت عقب هستند. وانت‌های تک کابین از ۳ ستون و وانت‌های دو کابین از ۳ یا ۴ ستون برخوردارند.

وانت‌ها همچنین با ظرفیت‌ها و کاربردهای مختلف ساخته می‌شوند. برخی از آنها تنها مناسب حمل و نقل محموله در جاده‌های شهری هستند و برخی دیگر می‌توانند ضمن حمل بار، از مسیرهای صعب‌العبور گذر کنند.

نتیجه گیری

بدنه، زیبایی خودرو را به تصویر می‌کشد و در عین حال، از اجزای داخل خودرو و همین‌طور سرنشینان محافظت می‌کند. بدنه ماشین در فرم‌های مختلف سدان، هاچبک، شاسی بلند، کراس اوور و… ساخته می‌شود که هر یک طرفداران خاص خود را دارند.

بسیاری از خودروهای امروزی از جنس فولاد و آلیاژ فولادی هستند، چراکه مقاومت بالایی در برابر ضربات خارجی و شرایط جوی دارند و دیرتر دچار فرسودگی و زنگ‌زدگی می‌شوند. البته متریال دیگری نیز برای ساخت بدنه مورد استفاده قرار می‌گیرد که از جمله آن‌ها می‌توان به فیبر کربن اشاره کرد. هرچند کاربرد چنین متریال مرغوبی موجب افزایش قیمت خودرو می‌شود.

نویسنده: تیم تولید محتوا خودرو45