نرخ بهره بین بانکی در هفته سوم آذرماه رقم ۲۳.۸ را رد کرده و به بالاترین میزان خود از زمان اعلام بانک مرکزی رسیده است.

نرخ بهره بین بانکی از ابتدای سال جاری روندی صعودی داشته که به اعتقاد برخی از تحلیل‌گران علت اصلی این مسئله، سخت‌گیری بانک مرکزی در تزریق نقدینگی به بانک‌ها در عملیات بازار باز است. به نظر می‌رسد تمرکز بانک مرکزی برای تامین مالی بانک‌ها در حال حاضر عمدتا روی اعتبارگیری قاعده‌مند است.

رکوردزنی نرخ بهره بین بانکی در افق ۴ ساله

آخرین آمار بانک مرکزی از نرخ بهره بین بانکی نشان می‌دهد که در هفته منتهی به ۲۱ آذرماه، این نرخ به عدد ۲۳.۸۶ درصد رسیده که در تاریخ انتشار نرخ بهره بین بانکی توسط سکاندار پولی کشور بی‌سابقه بوده است. به عبارت دیگر در چهار سال گذشته این رقم یک رکورد تاریخی محسوب می‌شود.

بهره بین بانکی چیست؟

بانک‌ها ممکن است در حین عملیات بانکداری با کمبود اعتبار و نقدینگی مواجه شوند. در این صورت، چند راه برای بانک وجود دارد تا اعتبار مورد نیاز خود را در ازای پرداخت هزینه‌ای، تامین کند. هزینه تامین اعتبار همان نرخ سود یا بهره است که حداقل آن ۲۳ درصد به صورت سالانه است.

یکی از روش‌های تامین نقدینگی بانک‌ها، شرکت در عملیات بازار باز است. در طی این عملیات، بانک‌ها در قالب فرایندی تحت عنوان «بازخرید اوراق»، اسنادی تحت عنوان اوراق مالی اسلامی را به بانک مرکزی می‌فروشند و متعهد می‌شوند که در سررسید، این اوراق را با نرخ سود ۲۳ درصد از بانک بازخرید کنند و از این طریق اعتبار مورد نیاز خود را تامین می‌کنند. این بازار کمترین نرخ سود را دارد.

اما اگر بانک مرکزی با تمام درخواست نقدینگی بانک‌ها موافقت نکند، بانک‌ها ناچار به سمت اعتبارگیری قاعده‌مند حرکت می‌کنند که نرخ سود آن حداکثر ۲۴ درصد است. در این روش، بانک‌ها از یکدیگر اعتبار دریافت کرده و در عرض ۲۴ تا ۴۸ ساعت این اعتبار را تسویه می‌کنند.

در این روش، بانک‌ها به مانند اشخاص از بانک‌های دیگر استقراض می‌کنند و اصل اعتبار دریافت شده را به همراه سود آن به بانک مورد نظر بازپرداخت می‌کنند. زمانی که بانکی مازاد منابع داشته باشد، به بانکی که دچار کسری شده، وام می‌دهد. این تبادل منابع مالی در بستر بازار شبانه یا بازار بین بانکی اتفاق می‌افتد. بانک وام گیرنده موظف است طی ۲۴ الی ۴۸ ساعت منابع مالی را با سود آن به بانک وام دهنده بازگرداند.

چرا نرخ بهره بین بانکی بالا رفت؟

برخی از تحلیل‌گران بر این باور هستند که علت اصلی افزایش و ماندگاری نرخ بهره در سطوح بالا، سخت‌گیری بانک مرکزی در تزریق اعتبار به بانک‌ها در بازار باز است. به عبارت دیگر، در عملیات بازار باز هفته‌های گذشته بانک مرکزی معمولا تنها با حدود ۸۰ الی ۷۶ درصد از درخواست اعتباری بانک‌ها موافقت کرده است. در نتیجه، بانک‌ها برای تامین نقدینگی مورد نیاز خود بیش‌تر به بازار بین بانکی و بازار قاعده‌مند که نرخ سود بالاتری دارد روی آورده‌اند و همین امر منجر به افزایش نرخ بهره بین بانکی شده است.