خودروسازان بزرگ برای کاهش وابستگی به یک منبع خاص در حال تلاش برای تنوع‌بخشی به تامین‌کنندگان خود هستند. این استراتژی شامل یافتن تامین‌کنندگان جدید و محلی می‌شود که می‌توانند به‌سرعت نیازهای تولید را برآورده کنند. همچنین برخی شرکت‌ها به دنبال سرمایه‌گذاری در تولید داخلی قطعات هستند تا زنجیره تامین خود را تقویت کنند و ریسک‌های ناشی‌از اختلالات جهانی را کاهش دهند. تغییرات اقتصادی و اجتماعی نیز تاثیرات قابل‌توجهی بر تقاضای خودرو داشته است. با افزایش قیمت جهانی سوخت و توجه بیشتر به مسائل زیست‌محیطی، بسیاری از مصرف‌کنندگان خودرو در دنیا، به خودروهای برقی و هیبرید گرایش پیدا کرده‌اند. این تغییرات باعث شده‌اند تولیدکنندگان مجبور شوند مدل‌های جدیدی را به بازار عرضه کنند که با نیازهای جدید مشتریان همخوانی داشته باشد. رقابت در صنعت خودرو به‌شدت افزایش یافته است.
برندهای سنتی با چالش‌های جدی از سوی استارتاپ‌های نوآور مواجه هستند که با فناوری‌های جدید و مدل‌های کسب‌وکار متفاوت به بازار وارد شده‌اند. این رقابت نه‌تنها بر روی قیمت‌ها تاثیر می‌گذارد، بلکه موجب نوآوری‌های بیشتری در طراحی و تولید خودروها می‌شود. در این شرایط، برندهای قدیمی باید به سرعت خود را با تغییرات بازار وفق دهند تا بتوانند سهم خود را حفظ کنند.
مصطفی طاهری، عضو کمیسیون صنایع مجلس در گفت‌وگو با «دنیای‌خودرو»، به بررسی چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی صنعت خودرو ایران پرداخته است. او به اهمیت حمایت از تولید داخلی، لزوم سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌های نوین و توسعه خودروهای برقی و هیبرید اشاره کرده و برنامه‌های کمیسیون صنایع مجلس برای ارتقای رقابت‌پذیری خودروسازان داخلی و پاسخگویی به نیازهای بازار داخلی و بین‌المللی را شرح داده است.
چه اقداماتی برای کاهش وابستگی به واردات مواد اولیه و تقویت زنجیره تامین داخلی در نظر گرفته شده است؟
یکی از مهم‌ترین اقدامات در جهت کاهش وابستگی به واردات مواد اولیه، شناسایی و استفاده از ظرفیت‌های داخلی در تولید مواد اولیه است. دولت به دنبال ایجاد زیرساخت‌های لازم برای ارتقای تولیدات داخلی ازجمله فولاد، پلاستیک و مواد شیمیایی است که در صنعت خودرو کاربرد دارند.
این سیاست شامل افزایش همکاری با بخش‌خصوصی، حمایت از تحقیق‌وتوسعه و تشویق سرمایه‌گذاری در صنایع پایین‌دستی است. در این راستا، سازمان‌ها و اتحادیه‌های مختلف خودروسازی و قطعه‌سازی باید به سمت هم‌افزایی و همکاری پایدار حرکت کنند تا قابلیت‌های تولیدی کشور در این حوزه تقویت شود. همچنین وزارت صمت تلاش دارد از طریق تدوین سیاست‌های حمایتی، نظیر کاهش تعرفه واردات مواد اولیه خاص یا تخصیص ارز دولتی به واردات این مواد، هزینه‌های تولید را کاهش دهد.
همچنین با تشویق به تولید داخلی قطعات و مواد اولیه از طریق معافیت‌های مالیاتی و تسهیلات ویژه، زنجیره تامین تقویت می‌شود تا به حداقل رساندن آسیب‌ها و بحران‌های ناشی از نوسانات جهانی تامین مواد اولیه امکان‌پذیر باشد. این برنامه‌ها موجب می‌شوند که کشور بتواند با به حداقل رساندن وابستگی به واردات، استقلال بیشتری در تامین منابع مورد نیاز صنعت خودرو داشته باشد.
آیا برنامه‌ای برای ایجاد همکاری پایدار میان خودروسازان و قطعه‌سازان داخلی وجود دارد؟
بله؛ درحال‌حاضر دولت و کمیسیون صنایع در حال ایجاد پلت‌فرم‌های همکاری میان خودروسازان و قطعه‌سازان برای ساخت همکاری‌های بلندمدت هستند. این همکاری‌ها به‌ویژه از طریق عقد قراردادهای بلندمدت و همکاری‌های مشترک در زمینه تحقیق‌وتوسعه شکل می‌گیرد. در این فرآیند، شرکت‌های خودروساز و قطعه‌ساز می‌توانند با شراکت در تولید قطعات و تامین مواد اولیه مورد نیاز، ریسک‌های ناشی از تغییرات اقتصادی و سیاسی را کاهش دهند.
به این ترتیب، زنجیره تامین مستحکم‌تری شکل می‌گیرد که می‌تواند با مشکلات ناشی از واردات و نوسانات بازارهای جهانی مقابله کند. از سوی دیگر، دولت با ارائه تسهیلات و مشوق‌های مالی و حمایتی به قطعه‌سازان داخلی، به ایجاد این روابط پایدار کمک می‌کند.
به‌طورمثال، کاهش بهره‌وری هزینه‌های تامین، تقویت تعاملات تجاری و تخصیص منابع مالی به توسعه توان تولید قطعات با کیفیت و مورد نیاز خودروسازان ازجمله اقداماتی است که به تقویت این همکاری‌ها منتهی می‌شود. این رویکرد موجب می‌شود که قطعه‌سازان داخلی توانایی تولید قطعات با کیفیت بالا و هزینه کمتر را داشته باشند و در نتیجه، تولیدکنندگان خودرو نیز می‌توانند با هزینه‌های کمتری به تولید بپردازند.
دولت چه مشوق‌هایی برای افزایش سرمایه‌گذاری در تولید قطعات خودروهای پیشرفته و برقی ارائه داده است؟
دولت برای جذب سرمایه‌گذاری در بخش تولید قطعات خودروهای پیشرفته و برقی، مشوق‌هایی ازجمله معافیت‌های مالیاتی، تسهیلات بانکی با نرخ بهره پایین و حمایت‌هایی برای برنامه‌های تحقیقاتی و توسعه‌ای قطعه‌سازان در نظر گرفته است. این مشوق‌ها به‌ویژه برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی که در زمینه تولید قطعات خودروهای برقی و هیبرید فعالیت می‌کنند، به‌منظور کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری و تسریع فرآیند تولید در نظر گرفته شده است.
همچنین برنامه‌ریزی برای جذب فناوری‌های نوین از شرکت‌های بین‌المللی پیشرفته و انتقال دانش فنی به تولیدکنندگان داخلی نیز از دیگر مشوق‌هاست.
به‌طور مشخص، دولت به شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران فعال در تولید خودروهای برقی و قطعات آن کمک می‌کند تا از تسهیلات ویژه در قالب وام‌های بلندمدت و کم‌بهره استفاده کنند. این تسهیلات به‌ویژه در مراحل اولیه تولید و به‌منظور کاهش هزینه‌های راه‌اندازی و توسعه خطوط تولید اختصاص می‌یابد. همچنین تقویت زیرساخت‌های مورد نیاز برای حمایت از این نوع تولیدات، ازجمله تامین انرژی‌های تجدیدپذیر و بهینه‌سازی شبکه‌های توزیع برق، در دستور کار قرار گرفته است.
چگونه از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان برای تولید قطعات استراتژیک استفاده می‌شود؟
استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان برای تولید قطعات استراتژیک به‌ویژه در زمینه فناوری‌های نوین مانند باتری‌های پیشرفته، سیستم‌های الکترونیکی خودروهای برقی و فناوری‌های کنترل هوشمند در دستور کار قرار گرفته است. دولت از طریق تسهیلات مالی و مشوق‌های قانونی، شرکت‌های دانش‌بنیان را تشویق می‌کند تا در فرآیند تولید قطعات خودرویی پیشرفته و استراتژیک مشارکت کنند.
این مشوق‌ها شامل حمایت‌های مالی در قالب طرح‌های تحقیقاتی مشترک، کاهش هزینه‌های تحقیق‌وتوسعه و فراهم‌کردن امکانات آزمایشگاهی و تحقیقاتی برای آزمایش و بهینه‌سازی فناوری‌های جدید است. علاوه بر این، دولت با ایجاد شبکه‌های همکاری میان دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و شرکت‌های تولیدی، می‌تواند از دانش و فناوری‌های روز دنیا برای بهبود فرآیند تولید استفاده کند.
این همکاری‌ها می‌توانند شامل انتقال فناوری، مشاوره فنی، و استفاده از ظرفیت‌های نوآورانه در جهت تولید قطعات استراتژیک مورد نیاز صنعت خودرو باشند. به این ترتیب، شرکت‌های دانش‌بنیان نه‌تنها به رشد و توسعه صنعت خودروسازی داخلی کمک می‌کنند، بلکه در توسعه تکنولوژی‌های پیشرفته و رقابت‌پذیری جهانی نیز نقش مؤثری ایفا خواهند کرد.
آیا برنامه‌ای برای انتقال فناوری از خودروسازان پیشرو جهانی به تولیدکنندگان داخلی وجود دارد؟
بله، انتقال فناوری از خودروسازان پیشرو جهانی به تولیدکنندگان داخلی در قالب قراردادهای همکاری مشترک و پروژه‌های تحقیق‌وتوسعه پیگیری می‌شود. یکی از برنامه‌های دولت در این زمینه، جذب همکاری‌های بین‌المللی با خودروسازان بزرگ جهانی است. این همکاری‌ها می‌توانند شامل سرمایه‌گذاری مشترک، انتقال دانش فنی، و آموزش نیروی انسانی به‌منظور ارتقای کیفیت و بهره‌وری صنعت خودرو داخلی باشند.
همچنین به‌منظور تسهیل این فرآیند، دولت برنامه‌هایی برای کاهش موانع قانونی و تجاری میان ایران و کشورهایی که در صنعت خودرو پیشرفته هستند، در نظر گرفته است. در این راستا، به‌ویژه در زمینه تولید خودروهای برقی و هیبرید، همکاری با خودروسازان جهانی می‌تواند منتج به انتقال تکنولوژی‌های نوینی همچون باتری‌های پیشرفته، سیستم‌های مدیریت انرژی و سیستم‌های خودران شود.
علاوه بر این، کشورهایی که در زمینه فناوری‌های خودروسازی پیشرفته و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر موفق بوده‌اند، می‌توانند به‌عنوان الگو برای پیاده‌سازی مدل‌های تولید در ایران مورد استفاده قرار گیرند. این فرآیند می‌تواند در کاهش هزینه‌ها و افزایش کیفیت تولیدات داخلی تاثیرگذار باشد.
باتوجه به پیشرفت‌های فناوری‌های تولید در سطح جهانی، برای رشد متوازن و موازی صنعت خودرو داخلی با همتایان خارجی این صنعت، چه برنامه‌هایی در نظر گرفته شده است؟
اتوماسیون نقش مهمی در ارتقای کیفیت تولید، کاهش هزینه‌ها و بهینه‌سازی فرآیندهای تولید در صنعت خودروسازی داخلی دارند. تکنولوژی روز جهانی می‌تواند در زمینه‌های مختلفی همچون طراحی خودرو، پیش‌بینی مشکلات احتمالی در خطوط تولید و بهبود فرآیندهای کنترل کیفیت به کار گرفته شود. به‌عنوان مثال، از الگوریتم‌هایی برای تجزیه و تحلیل داده‌ها و شبیه‌سازی فرآیندهای مختلف تولید استفاده می‌شود که این امر باعث کاهش خطاها و افزایش بهره‌وری خواهد شد.
همچنین اتوماسیون در خطوط تولید می‌تواند باعث کاهش هزینه‌های تولید و افزایش دقت و سرعت فرآیندها شود. با استفاده از روبات‌های پیشرفته و سیستم‌های خودکار، کیفیت قطعات و خودروها ارتقا می‌یابد و فرآیندهای تولید از طریق کاهش دخالت نیروی انسانی به بهره‌وری بیشتری دست می‌یابند. دولت همچنین با حمایت از تحقیق‌وتوسعه در این حوزه، به دنبال به‌کارگیری این فناوری‌ها در صنعت خودرو ایران است.