در این مقاله با بمب‌افکن‌های استراتژیک در حال خدمت در ارتش کشورهای مختلف جهان آشنا خواهید شد.


برادران رایت برای اولین بار در سال ۱۹۰۳ پرواز کردند و ده سال بعد اولین بمب‌افکن دنیا پدیدار شد. این بمب‌افکن می‌توانست بمب‌های ۱۰ پوندی را حمل کند. در جنگ جهانی دوم شاهد اهمیت بالای استفاده از بمب‌افکن‌ها بودیم و این بوئینگ B-29 سوپر فورترس بود که اولین بمب اتمی را پرتاب کرد. پس از جنگ جهانی دوم، ارتش کشورهای مختلف سرمایه‌گذاری سنگینی روی طراحی و توسعه بمب‌افکن‌های استراتژیک که توانایی حمل سلاح هسته‌ای داشته باشند انجام دادند. ایالات‌متحده چندین دهه است به تولید این هواپیماهای مرگبار ادامه می‌دهد و این فرایند هرگز متوقف نشده است.

همچنین بخوانید: بزرگ‌ترین بمب‌افکن‌های جهان

به زودی این کشور بمب‌افکن نورث روپ گرومن B-21 رایدر را به عنوان اولین بمب‌افکن استراتژیک توسعه یافته در قرن ۲۱ معرفی خواهد کرد بنابراین زمان و سرمایه زیادی برای حفظ این ناوگان در نظر گرفته شده است. با اینکه B-21 احتمالاً تا چند سال آینده وارد چرخه خدمت نخواهد شد اما هنوز هم بمب‌افکن‌های استراتژیک و تاکتیکی متنوعی وجود دارند که در این مقاله به معرفی آن‌ها می‌پردازیم. هواپیماهای موردبحث علاوه بر قابلیت دفاع استراتژیک می‌توانند محموله‌های عادی را نیز به هر نقطه در جهان برسانند. نیروی هوایی آمریکا از انواع مختلف بمب‌افکن‌ها استفاده می‌کند و برخی از آن‌ها چند دهه فعال بوده‌اند. این مقاله به معرفی شش بمب‌افکن در حال خدمت اختصاص دارد هرچند برخی از آن‌ها به زودی جای خود را به نسل ششم بمب‌افکن‌هایی همچون B-21 رایدر امریکا و H-20 چین خواهند داد.

بمب‌افکن‌های استراتژیک در حال خدمت

B-52H استراتوفورتس

این بمب‌افکن برد بلند در سال ۱۹۵۵ تولید و وارد ارتش آمریکا شده و قدیمی‌ترین بمب‌افکن استراتژیک در حال خدمت دنیاست. البته تکنولوژی B-52 ارتقا یافته و نام مستعار BUFF (رفیق چاق و بزرگ و زشت) به آن داده شده است. B-52 یکی از کلیدی‌ترین پرنده‌های نیروی هوایی آمریکاست و نسخه مدرن آن با نام B-52H شناخته می‌شود که از سال ۱۹۶۱ در حال خدمت است. از جمله بهینه‌سازی‌های این بمب‌افکن می‌توان به نصب پیشرانه‌های توربوفن پرت اند ویتنی TF33-P3/103 اشاره کرد که می‌توانند حداکثر سرعت ماخ ۰.۸۴ را فراهم سازند. حداکثر وزن تیک آف B-52H به ۲۴۴ تن می‌رسد. قیمت هر فروند از بمب‌افکن موردبحث در سال ۲۰۱۲ حدود ۸۴ میلیون دلار بوده است. با ویژگی سوخت‌گیری هوایی، شعاع پروازی B-52H نامحدود است. هم‌اکنون ۵۸ فروند از بمب‌افکن موردبحث در حال خدمت هستند هرچند ۱۸ فروند نیز به‌صورت رزرو وجود دارد.

B-1B لنسر

تاریخ شروع به کار B-1 لنسر سال ۱۹۸۵ بوده و هدف از طراحی آن پرواز در سرعت فراتر از صوت به منظور حمله به هر هدفی بوده است. لنسر با نام مستعار Bone شناخته می‌شود و توانایی‌های احساس‌برانگیزی دارد و به همین خاطر است که همچنان در حال انجام‌وظیفه بوده و نسخه مدرن آن که B-1B نام دارد در بحث طراحی، میزان حضور در رادارها و حداکثر سرعت بهینه‌سازی‌هایی داشته است. نیروبخش B-1B چهار پیشرانه توربوفن جنرال الکتریک F101-GE-102 است که باعث دستیابی به حداکثر سرعت ماخ ۱.۲ می‌شوند. البته برجسته‌ترین ویژگی این بمب‌افکن استراتژیک را می‌توان توانایی حمل محموله‌هایی با حداکثر وزن ۳۴ تن دانست. هزینه تولید B-1B لنسر حدود ۳۱۷ میلیون دلار بوده است.

B-2 اسپیریت

B-2 اسپیریت یکی از نمادین‌ترین هواپیماهای نظامی دنیاست و دلیل اصلی آن نیز طراحی بال‌های بمب‌افکن موردبحث است. B-2 به عنوان اولین بمب‌افکن پنهان‌کار دنیا شناخته می‌شود و به همین خاطر توانایی شناسایی آن دشوار است. B-2 در سال ۱۹۹۷ وارد نیروی هوایی آمریکا شد و از همان تاکنون فعال باقی مانده هرچند سقف تعداد آن فقط ۲۱ فروند بوده است. دلیل تیراژ پایین این بمب‌افکن به هزینه تولید حدود ۲ میلیارد دلاری هر فروند از آن مربوط می‌شود. البته توانایی‌های B-2 چنین چیزی را توجیه می‌کند. چهار پیشرانه جنرال الکتریک F118-GE-100 نیروبخش بمب‌افکن موردبحث هستند و سرعت آن نیز حدود ۰.۷ تا ۰.۹ ماخ اعلام شده است. برخی تست‌ها نشان دهنده توانایی B-21 در غرق کردن ناوشکن‌ها بوده‌اند.

شیان H-6

پس از بررسی بمب‌افکن‌های استراتژیک آمریکا نوبت به معرفی محصولات سایر کشورها نیز می‌رسد. روسیه و چین نیز ناوگان مخصوص خود را دارند که از جنگ سرد تاکنون توسعه یافته‌اند. در حال حاضر ارتش آزادی‌بخش خلق چین از بمب‌افکنی به نام شیان H-6 استفاده می‌کند که در واقع نسخه تحت لیسانس از توپولف Tu-16 شوروی به شمار می‌رود. بمب‌افکن توپولف اولین بار در سال ۱۹۵۴ بکار گرفته شده بود. چینی‌ها نیز چهار سال بعد استفاده از آن را شروع کردند و پس از توافق با روسیه، فرایند تولید آن در این کشور آسیایی کلید خورد. در طول این سال‌ها، شیان H-6 به‌روزرسانی‌های متنوعی داشته و جدیدترین نسخه آن با نام H-6N شناخته می‌شود که توانایی حمل سلاح هسته‌ای را دارد. نسخه‌های دیگری از این بمب‌افکن نیز وجود دارند که به عنوان حامل موشک کروز و همچنین نسخه جنگ الکترونیک شناخته می‌شوند. برخی نسخه‌ها توانایی سوخت‌گیری هوایی را نیز دارند.

توپولف Tu-160

توپولف Tu-160 که توسط شوروی توسعه یافته است اولین بار در سال ۱۹۸۷ و کمی قبل از فروپاشی این کشور وارد نیروی هوایی شد. فدراسیون روسیه به استفاده از بمب‌افکن موردبحث ادامه می‌دهد، هواپیمایی که قابلیت حمل سلاح هسته‌ای را نیز دارد. نیروهای هوافضای روسیه مسئول استفاده از Tu-160 هستند و نسخه‌های مدرن‌تری از آن را نیز تولید کرده‌اند که همین چند سال پیش وارد چرخه خدمت‌رسانی شده‌اند. این نسخه‌ها در بخش اویونیک، کاکپیت دیجیتال، سیستم‌های الکترونیکی و ارتباطی و… به روز شده‌اند. توپولف Tu-160 دارای ۴۴ رکورد جهانی از نظر ابعاد، سرعت، استقامت و دیگر فاکتورهای کلیدی بوده و به همین خاطر روسیه را به عنوان کشوری برجسته در زمینه تولید بمب‌افکن‌های استراتژیک مطرح کرده است. نیروهای اوکراین نیز قبل از فروپاشی شوروی ۱۹ فروند توپولف Tu-160 را در اختیار داشته‌اند اما همه آن‌ها یا تحویل روسیه شده و یا از بین رفته‌اند.

توپولف Tu-22M

یکی دیگر از بمب‌افکن‌های استراتژیک شوروی که هم‌اکنون توسط روسیه مورد استفاده قرار می‌گیرد توپولف Tu-22M است. اولین بار در دهه ۷۰ میلادی بود که این هواپیما پرواز کرد و به‌روزرسانی اصلی آن در دهه ۹۰ میلادی رخ داد هرچند سال‌های بعد نیز Tu-22M ارتقا یافت. روس‌ها از این بمب‌افکن در سوریه و اوکراین استفاده کرده‌اند و اوکراینی‌ها مدعی شده‌اند نسخه مورد استفاده از نوع قدیمی Tu-22M3 بوده است. البته جدیدترین نسخه بمب‌افکن موردبحث در دسامبر ۲۰۱۸ پرواز کرده است. بمب‌افکن توپولف به دو پیشرانه توربوفن پس‌سوز مجهز است و می‌تواند به سرعت ماخ ۲ برسد. با اینکه Tu-22M بمب‌افکن بدی نیست اما در مقابل رقبای مدرن‌تر حرفی برای گفتن ندارد و حتی یک فروند از آن در آسمان اوکراین سرنگون شده است.