این که باور کنیم سیتروئن DS زیباترین خودرو و جگوار E-Type مردانه‌ترین خودرو قرن بیستم است، یک انتخاب شخصی است. اما حقیقت آن‌جاست که جگوار E-Type را بدون انکار باید یکی از شاهکارهای قرن بیستم خطاب کرد. شاهکاری هم‌رده و در کلاس مرسدس بنز 300SL گالوینگ، شورولت کوروت C1 یا کرایسلر 300 در دهه 1950 میلادی. خودروهایی که به هنگام عرضه به بازار به عنوان یک یاغی انقلاب‌گر، صنعت خودروسازی جهان را با شوک مواجه کردند.

آغاز جگوار E-Type از پیروزی متوالی مدل D-Type در مسابقات 24 ساعته استقامت لمان سال 1955 رقم خورد، تا این خودرو نادر مسابقه‌ای با تولید در نسخه خیابانی هویتی مردمی یابد. طراحی خودرو به قلم ملکولم گیلبرت سِیِر، طراح هواپیما (در دوران جنگ جهانی دوم) و سپس طراح ایرودینامیک صنعت خودرو در سال‌های پس از جنگ انجام شد. کسی که مدل‌های دیگری چون C-Type ،D-Type و XJ13 استثنایی را نیز طراحی کرده بود.

جگوار E-Type ترکیبی از تکنولوژی‌های برتر روز صنعت خودروسازی بریتانیا در کنار ادعاهای برجسته و بزرگ به حساب می‌آمد. از شاسی شبه مونوکوک و سیستم تعلیق مستقل در هر دو محور گرفته تا ترمز‌های دیسکی سوار بر دیفرانسیل (ملقب به ترمز‌های On-Borad) و سیستم فرمان دندانه-شانه (Rack & Pinion) که برای آن دوران نوآورانه و آینده‌نگرانه بود.

سری اول E-Type بین سال‌های 1961 تا 1968 روانه خط تولید شد، اما نسخه مورد بررسی نمونه سری 2 به تولید سال‌های 1968 تا 1971 است که همانند سری اول، در سه تیپ کوپه، کوپه کانورتیبل و کوپه 2+2 (ظرفیت نشیمن 4 نفر) به تولید رسید. بر خلاف سری اول با پیشرانه 3.8 و 4.2 لیتری، سری دوم E-Type تنها با پیشرانه 4.2 لیتری از سری مشهور XK در ساختار شش سیلندر خطی به تولید رسید. اما پیشرانه 5.3 لیتر V12 تا سری سوم (تولید 1971 تا 1974) به بازار عرضه نشد.

در نتیجه با یک پیشرانه خطی 4.2 لیتری توئین کم (DOHC یا Twin Cam) 12 سوپاپ مواجه هستیم، که از سوی سه کاربراتور SU (نسخه سفارش اروپا) تغذیه می‌شود. این پیشرانه توان 265 اسب‌بخار و 383 نیوتن‌متر در دور 5500 را داشت. با تجهیز به یک گیربکس 4 سرعته دستی (3 سرعته اتوماتیک قابل سفارش فقط در نسخه 2+2) قادر به ثبت سرعت 100 کیلومتر برساعت از حالت سکون تنها در مدت زمان 7.5 ثانیه و توانایی دستیابی به بیشینه سرعت قابل توجه 245 کیلومتر برساعت بود. تمام این ویژگی‌های فنی قابل توجه برای دوران طراحی و تولید، منوط به داشتن وزن نهایی بسیار کم برابر با 1400 کیلوگرم بود، که از شاسی شبه مونوکوک نشات می‌گرفت.

لازم به تاکید است که نسخه‌های صادراتی سری دوم جگوار E-Type برای بازار آمریکای شمالی، با تغییر در مشخصات فنی سرسیلندر و استفاده از 2 کاربراتور استرامبرگ، دارای توان محدود‌تر 240 اسب‌بخار و گشتاور 357 نیوتون‌متر بود.

زیبایی یک موضوع کاملا شخصی و سلیقه‌ای است، اما جگوار E-Type در سال 2008 از سوی روزنامه مشهور دیلی تلگراف، به عنوان یکی از 100 خودرو زیبای تاریخ شناخته شد. مستقل از آن‌که از چهره E-Type لذت ببرید یا خیر، این خودرو یک امضای انحصاری در ساختار طراحی محصولات کلاسیک جگوار است. E-Type در هر سه نسل تولیدی از یک سری خطوط شکل‌دهنده پایه بهره می‌گرفت که شامل چراغ‌های گرد جلو، کاپوت بسیار کشیده با برجستگی بارز در قسمت وسط، گلگیرهای بسیار برجسته عقب، ساختار فست‌بک در نسخه کوپه و 2+2 و اگزوزهای دوبل عقب (4 لول در برخی نسخه‌ها) بود.

پوشش شیشه‌ای ایرودینامیک چراغ‌های جلو در سری دوم بر اساس استانداردهای NHTSA آمریکا حذف شد. چراغ‌های راهنمای باریک جلو و عقب در سری یک با نمونه‌های بزرگ‌تر و البته زشت‌تر در سری دوم جایگزین شد، اما سپرهای کرومی بسیار بزرگ و البته باریک جلو و عقب که نه فقط بخش جلو خودرو، بلکه گلگیرها را نیز پوشش می‌داد، همچنان در هر سه نسل حفظ شد تا ساختار کلی اتاق خودرو برهم نخورد.

ترکیب این چیدمان موجب شکل‌گیری E-Type بر اساس ساختار یک خودرو پیشرانه جلو و محرک عقب (FMR) شد. خودرویی که پیشرانه آن در پشت محور جلو نصب شده و نقطه ثقل بسیار پایینی دارد. کاپوت کشیده و صندوق بسیار کوتاه از المان‌های بسیار بارز خودروهای اسپرت دوران بود، که نه تنها در بسیاری از خودروهای آمریکایی دوران نظیر شورولت کوروت و فورد ثاندربرد، بلکه بعدها در خودروهای بین‌المللی نظیر داج وایپر، ب‌ام‌و Z3 و … به عنوان المان معرف خودرو اسپرت به بازار عرضه شد.

به صورت کلی جگوار E-Type از چند نظر دارای امضا‌های ظاهری تخصصی است. ساختار تخم‌مرغی و کاپوت کشیده خودرو در کنار در عقب که به صورت پیوسته با شیشه (معروف به ناچ بک/Natch Back) باز می‌شود، کاپوت برجسته و بسیار کشیده که از زیر شیشه به سمت جلو باز می‌شود و البته سراگزوز‌های بسیار بلند دوبل یا چهار لول که بیرون‌زدگی آن مستقیما از سبک طراحی خودروهای اسپرت ایتالیایی در دهه‌های 1960 و 1960 الهام گرفته شده بود، گوشه‌ای از این المان‌های منحصر به E-Type است.

در سال 1968 (7 سال پس از معرفی اولین سری تولیدی جگوار E-Type)، تویوتا تنها کلاسیک جاودان و میلیون‌ دلاری خود با نام 2000GT را در تیراژ بسیار محدود به بازار فرستاد. این خودرو که در تعداد بسیار محدود 351 دستگاه به تولید رسید از پیشرانه 6 سیلندر خطی به طراحی یاماها بهره می‌گرفت. از آن مهم‌تر، سبک طراحی آن مستقیما از جگوار E-Type الهام گرفته شده بود، که موجب شد در بازار بین الملل به “E-Type ژاپنی” شهرت یابد. این موضوع نشان‌دهنده تاثیر قابل توجه سبک طراحی E-Type بر صنعت خودروسازی جهان بود.

نمای داخلی کابین هرآن چیزی است که از خودروسازی بریتانیا و مخصوصا خانواده جگوار انتظار دارید. یک کابین الهام گرفته از کاکپیت هواپیماهای نظامی جنگ جهانی دوم، مملو از نشانگرهای آنالوگ دایره‌ای ریز و درشت و مجموعه‌ای از کلیدهای مکانیکی که گویی فرایند استارت موتورهای مرلین شرکت رولزرویس را در یک هواپیمای شکاری بر عهده دارند.

در پشت غربیلک فرمان سه شاخه سوراخ‌دار، مزین به تریم چوبی با نشان Jaguar، دو گیج آنالوگ بسیار بزرگ قرار دارد که در سمت چپ نشانگر سرعت و در سمت راست نشانگر دورشمار موتور دیده می‌شود. در بخش مرکزی کابین سایر نشانگرهای آنالوگ 5 گانه شامل شارژ باتری، فشار روغن، دمای آب، حجم باک سوخت و در میان آن‌ها ساعت قدیمی با عقربه‌های سفید‌ رنگ، کاملا منطبق ساختار کلی نشانگرها، منظره‌ای غیر قابل فراموشی به نمایش می‌گذارد.

کلید‌های کنترلی میانه داشبرد در سری دوم از نوع تک پل مشکی رنگ هستند. در نمونه‌های قدیمی‌تر محصولات خانواده جگوار، این کلید‌ها از نوع تک پل اهرمی با بازوهای بلند بود که شباهت به مراتب بیشتری به کلید‌های به کار رفته در کابین هواپیماهای نظامی جنگ جهانی دوم داشت و از این سو جلوه وینتج سنگین‌تری به نمایش می‌گذاشت. باید تاکید کرد که کابین محصولات قدیمی‌تر جگوار در دهه 1950، به شکل قابل توجهی از تریم چوبی تشکیل شده بود. به این ترتیب که بعضا سرتاسر داشبرد و حتی پوشش ستون‌ها و بخش بالای رودری‌ها، از تزئینات چوبی تشکیل می‌شد که جلوه بصری بی‌مانندی به ارمغان می‌آورد. نسخه مورد بررسی اما با تعلق به سال 1970، تقریبا به طور کامل با تزئینات پلاستیکی تشکیل شده است و از این رو ضمن به همراه داشتن تریم داخلی تک رنگ، جلوه‌ای که از محصولات وینتج جگوار می‌شناسیم را به همراه ندارد.

E-Type به صورت رسمی در سال 1975 و با تولید مدل مشهور و بسیار زیبای XJS جایگزین شد تا این مدل در مدت زمان بیش از 20 سال و تیراژ تولید فراتر از 155 هزار دستگاه، به عنوان یک جانشین موفق در خانواده جگوار شناخته شود.

تیراژ کلی تولید جگوار E-Type در سه سری تولیدی در بازه زمانی 13 ساله تولید، برابر با حدود 72 هزار و 500 دستگاه بود. از این مقدار قابل توجه بیش از 50 درصد را سری اول به خود اختصاص داد. سری دوم نیز تنها با تیراژ تولید حدود 3000 دستگاه بیشتر از سری سوم، در جایگاه دوم تولید ایستاد تا سری سوم با تیراژ تقریبی 15 هزار و 300 دستگاه، به عنوان کم‌ تیراژترین سری جگوار E-Type شناخته شود.

از میان حدود 18 هزار و 800 دستگاه سری دوم تولید شده، تنها تعداد 5326 دستگاه را نمونه کوپه 2+2 تشکیل می‌‌دهد. در نتیجه نسخه کوپه 2+2 سری دوم E-Type به تنهایی خودرویی نادر و تولید محدود به حساب می‌آید و از این رو دارای ارزش معنوی بسیار زیاد است. اگرچه نسخه 2+2 در برابر نمونه کوپه و مخصوصا کانورتیبل محبوب به حساب نمی‌آید، اما نمونه‌های سلامت آن در حال حاضر چیزی در حدود 50 تا حدود 80 هزار دلار قیمت دارد. وجود نمونه بازسازی‌شده این خودرو منحصربه‌فرد و نایاب که تیراژ کلی آن در کشور به تعداد انگشتان دو دست نیز نمی‌رسد، دارای اهمیت تاریخی و ارزش معنوی بسیار زیاد است.

_{عکاس: محمدرضا اناری}