دوم فوریه 2013، محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور وقت ایران، یک جنگنده به نام قاهر-313 را رونمایی کرد که به عنوان یک هواپیمای مدرن معرفی شد. این رونمایی درحالی انجام شد که یک نماد از پیشرفت‌های علمی و دفاعی ایران در دوران پس از انقلاب اسلامی بود. این جنگنده که کاملاً توسط متخصصان ایرانی طراحی و ساخته شده است، توسط مسئولان نظامی ایران به عنوان یک دستاورد بزرگ و نشان از توانایی‌های علمی و دفاعی کشور بود. با این حال، از همان ابتدا، این هواپیما با انتقادهای گسترده‌ای از سوی کارشناسان بین المللی مواجه شد که صحت ادعاهای مطرح شده در مورد قابلی های آن را زیر سوال بردند.

ایران ادعا کرد که قاهر-313 یک جنگنده استتارگر است که قابلیت پرواز در ارتفاعات پایین، حمل سلاح های پیشرفته و فرار از رادارهای دشمن را دارد. در این مقاله، به بررسی دقیق این جنگنده از جنبه های طراحی، قابلی های فنی، واکنش های بین المللی و جایگاه آن در برنامه های دفاعی ایران خواهیم پرداخت.

جنگنده‌ای با طراحی غیرعادی
تصاویر
قاهر-313 در مراسم رونمایی با طراحی چشمگیر و متفاوتی معرفی شد. ظاهر این هواپیما به شدت غیرمعمول بود؛ از ابعاد کوچک تا خطوط تیز و زاویه‌دار بدنه که تلاش داشت آن را به یک جنگنده پیشرفته استتارگر شبیه کند. وزیر دفاع وقت ایران، احمد وحیدی، اعلام کرد که قاهر-313 دارای سطح مقطع راداری (Radar Cross Section) بسیار کوچک است که باعث می‌شود شناسایی آن توسط رادارهای دشمن دشوار باشد.

طراحی ظاهری این جنگنده، با ابعاد کوچک، دماغه کوتاه و ورودی های هوای بسیار کوچک، توجه ها را به خود جلب کرد. اما کارشناسان خارجی، طراحی آن را مورد انتقاد قرار دادند. دیوید چنچیوتی، تحلیل‌گر برجسته هوانوردی، طراحی قاهر-313 را “غیرقابل‌قبول از نظر آیرودینامیکی” توصیف کرد. اما ایران در گام نخست یک پهپاد بر اساس این جنگنده ساخت و به حالت عملیاتی درآورد.

کابین قاهر-313 بیشتر شبیه هواپیماهای خصوصی کوچک بود تا یک جنگنده پیشرفته. کیفیت پایین مواد استفاده شده در ساخت این هواپیما مورد توجه منتقدان قرار گرفت. شیشه کابین به طور خاص، شفافیت بسیار کمی داشت و نشان‌دهنده نقص در فرآیند تولید بود. برخی منتقدان معتقد بودند که طراحی ظاهری این جنگنده بیشتر شبیه به مدل های ساخته شده است تا یک نمونه واقعی عملیاتی.

能力 های فنی
تصاویر
قاهر-313 دارای قابلی های پیشرفته ای است؛ از جمله امکان پرواز در ارتفاعات پایین، توانایی حمل سلاح های پیشرفته ساخت داخل، و قابلیت فرار از رادارهای دشمن. وزیر دفاع در زمان رونمایی اعلام کرد که این جنگنده قادر به انجام مأموریت های تهاجمی و دفاعی است و می تواند اهداف زمینی را مورد حمله قرار دهد و با هواپیماهای دشمن درگیر شود.

ایران همچنین ویدئویی از پرواز قاهر-313 منتشر کرد، اما دیوید چنچیوتی این ویدئو را بیشتر شبیه به پرواز یک مدل کنترل از راه دور دانست تا یک جنگنده واقعی. شاید کارشناسان خارجی فقط چیزی را دیده اند که مسئولان نظامی کشور می خواستند ببینند و بخش بزرگی از این پروژه ها معمولا محرمانه باقی می ماند.

واکنش های بین المللی
تصاویر
رونمایی از قاهر-313 واکنش های گسترده ای را در سطح بین المللی به دنبال داشت. تال اینبار، کارشناس هوافضای اسرائیلی، اظهار داشت که طراحی این هواپیما بیشتر شبیه به یک مدل ساخته شده از فایبرگلاس یا مقوا است تا یک هواپیمای واقعی.

اما واقعیت ممکن است چیز دیگری باشد! مجید بکایی جانشین وزیر دفاع ایران در پاسخ به ماکت بودن و عدم توانایی ساخت هواپیما در ایران، گفت: «وقتی جنگنده رونمایی شد دشمن ابتدا می گفت که ماکت و مقوا است و بعد تجزیه و تحلیل کردند و گفتند ایران آن را برای مقابله با بالگردها طراحی کرده است؛ زیرا نقاط قوت ما قایق های تندروست و دشمن برای مقابله با آن از بالگرد استفاده می کند و آن ها تحلیل کردند که این جنگنده با تکنولوژی گراند افکت قادر است در یکی دو متری سطح آب پرواز کند و بالگردهایشان را بزند…»

جایگاه در برنامه های دفاعی ایران
تصاویر
ایران همواره تلاش کرده است که توانایی های نظامی خود را به عنوان بخشی از سیاست های بازدارندگی به نمایش بگذارد. قاهر-313 نیز در همین راستا معرفی شد. محمود احمدی نژاد در مراسم رونمایی اعلام کرد که این جنگنده نشان دهنده توانایی های بالای دانشمندان ایرانی است و تولید آن، نتیجه اراده ملی و تلاش برای استقلال علمی کشور است.

از جمله ویژگی های این هواپیما در این گزارش های منتشر شده می توان به این موارد اشاره کرد:

* از دو ورودی و مکنده هوا برای رساندن اکسیژن به موتور استفاده شده است؛ با توجه به زاویه غیر مستقیم ورودی هوا نسبت به موتور، بازتاب راداری آن کاهش یافته، و آن را زاویه دار ساخته اند تا بتواند انرژی موجی رادار را جذب کند، همانند آن چیزی که در اف۳۵ لایتنینگ۲ دیده می شود.
* گاز های داغ خروجی موتور قبل از خروج با هوای خنک مخلوط می شوند، تا تأثیر گرمایی بر سطح هواپیما کاهش یابد.
* از مواد جاذب راداری در بدنه استفاده شده است، تا انرژی موجی را جذب و بازتاب راداری آن کاهش یابد.
* با توجه به طول و ارتفاع کم ۱۶ و ۴ متری که برآورد شده است، هواپیما دارای دو محفظه با ظرفیت دو بمب ۲۰۰۰ پوندی، یا تعداد بیشتری موشک هوابه سطح، یا حداقل ۶ موشک هوابه هوا در رسته آر-۷۷ یا پی‌ال-۱۲ است.

قاهر-313 بدون شک یکی از پروژه های بحث برانگیز نظامی ایران است که به عنوان نمادی از توانایی های علمی و دفاعی کشور معرفی شد.