حمایت از تولید داخلی و تنظیم بازار ارز با اعمال سهمیه CBU در سامانه تجارت همراه با چالش های جدید است
راه حل استنادي که در سال‌های اخیر به خودروهاي وارداتی نشان داده شده است، از تأمین بخشی از نیاز کشور به خودروهای قوی تر و مدرن هستند. اما برای شرایط اقتصادی کشور و بازار ارز، این عادت یک مشکلاتی را هم به همراه داشته است. به طوری که در سال 1404، مساله ارز در اقتصاد کشور از یک چالش جدی تبدیل شده است.
بر اساس گزارش های اخیر، بسیار مسلم است که وزارت صنعت معدن و تجارت ایران، سهمیه واردات خودروهای CBU را برای سال 1404 از طریق سامانه تجارت منتشر کرده است. اما بسیاری از شرکت‌های واردکننده و نمایندگی‌های رسمی برند‌های خارجی با چالش های جدیدی مواجه شده‌اند که می‌تواند روند دریافت سهمیه آنها را با اختلال مواجه کند.
حالی‌که هدف از تعیین سهمیه، مدیریت و کنترل میزان واردات خودروهای CBU به کشور است و استفاده از آن منوط به داشتن مجوز‌های لازم و رعایت مقررات مربوطه است، اما ممکن است اعمال سهمیه CBU، در کنار حمایت از تولید داخلی و تنظیم بازار ارز، مشکلات و چالش‌های متعددی را به همراه داشته باشد.
این درحالی است که اجرایی شدن این سهمیه به طور مسلم به عنوان یک رونده تغییر قیمتรถهای خارجی را به همراه خواهد داشت. در اثر کاهش عرضه خودروهای خارجی، افزایش قابل توجه قیمت برای مصرف‌کنندگان به وجود خواهد آمد. دراین میان افراد یا شرکت‌هایی که به سهمیه‌های بزرگتر با شرایط بهتری دسترسی پیدا کنند، زمینه‌ساز رانت و فساد می‌شوند.
فرآیند تخصیص و استفاده از سهمیه‌ها می‌تواند زمینه‌ساز رانت و فساد شود و عدم شفافیت در فرآیند تخصیص می‌تواند این مشکل را تشدید کند. سهمیه‌بندی همچنین سازوکار طبیعی عرضه و تقاضای بازار را مختل کرده و مصرف‌کنندگان ممکن است نتوانند خودروهای مورد نظر خود را به راحتی تهیه کنند. بازار به سمت خودرو‌هایی در چارچوب سهمیه‌ها قرار بگیرد. محدود کردن رقابت از طریق سهمیه‌بندی می‌تواند انگیزه تولیدکنندگان داخلی برای بهبود کیفیت و نوآوری محصولاتشان را کاهش دهد. چراکه از فشار رقابت خارجی مصون می‌مانند. از سویی دیگر، فرآیند درخواست، تایید و استفاده از سهمیه‌ها ممکن است با پیچیدگی‌های اداری همراه باشد که منجر به تاخیر در واردات و افزایش هزینه‌های واردکنندگان شود.
در این میان، اگر فرآیند تخصیص سهمیه‌ها به صورت شفاف اعلام نشود، می‌تواند منجر به نارضایتی واردکنندگان و ایجاد ابهام در بازار شود و همچنین افزایش قیمت خودروهای وارداتی به دلیل محدودیت عرضه قانونی، می‌تواند انگیزه برای واردات غیرقانونی یا قاچاق این خودرو‌ها را افزایش دهد.
به گزارش علمی، اثربخشی و پیامد‌های سهمیه CBU بستگی به جزئیات نحوه اجرا، میزان سهمیه‌ها، شفافیت فرآیند تخصیص و سیاست‌های کلی وزارت صنعت در قبال صنعت خودرو و تجارت خارجی خواهد داشت و تغییرات مکرر در سیاست‌های مربوط به سهمیه‌بندی و واردات می‌تواند برای فعالان این حوزه عدم اطمینان ایجاد کرده و برنامه‌ریزی بلندمدت را دشوار سازد.