صنعت خودرو ایران پس از سال‌های متمادی فراز و نشیب در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌های توسعه‌ای، همچنان با چالش‌ها و ناکارآمدی‌های متعددی دست و پنجه نرم می‌کند. از تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت‌های واردات قطعات گرفته تا نوسانات نرخ ارز و مشکلات و سیاست‌های داخلی، همه این‌ها زنجیره تامین و تولید خودروسازان و قطعه سازان را با اختلال جدی مواجه ساخته است.
فرآیند ثبت سفارش و تخصیص ارز، مشکلی است که بیش از پیش گریبان‌گیر این صنعت شده و تاکنون ادامه داشته است. با توجه به نامه اخیر انجمن قطعه سازان ایران، به نظر می‌رسد که زنجیره تأمین خودروسازان همچنان با این معضل دست و پنجه نرم می‌کند.
در ماه‌های اخیر، مشکلات کاسه صبر قطعه سازان را لبریز کرده است. تشدید مشکلات در خریدهای خارجی به دلیل چالش‌های موجود در سامانه‌های مختلف ثبت‌سفارش، روند طولانی دریافت نظر دستگاه‌های ذی‌ربط و همچنین مشکلات مرتبط با تامین و تخصیص ارز، این صنعت را با وقفه جدی روبه‌رو کرده است. این مسائل باعث شده که انجمن‌های قطعه‌سازی کشور با ارسال نامه‌هایی جداگانه، ضمن هشدار نسبت به تبعات ادامه این وضعیت بر تعطیلی کامل خطوط تولید قطعه سازان، از نتیجه این جریان بر توقف تولید در کارخانه‌های خودروسازی ابراز نگرانی کنند.
این هشدارها در شرایطی مطرح می‌شود که خودروسازان با توجه به ممنوعیت واردات کالاهایی که تولید داخل دارند، باید قطعات موردنیاز را از تولیدکنندگان داخلی تأمین کنند. قطعاتی که علیرغم تلاش‌های صورت گرفته، همچنان وابستگی قابل توجهی به واردات مواد اولیه و قطعات نیمه‌ساخته دارند و این وابستگی در شرایطی که کشور با محدودیت‌های ارزی مواجه است، به پاشنه‌آشیل این صنعت بدل شده است.
گفته می‌شود که در شرایط کنونی، بسیاری از شرکت‌های قطعه سازی که موفق به ثبت سفارش شده و حتی سهمیه ارزی برای آن‌ها اعلام شده است، همچنان در صف طولانی تخصیص ارز در بانک مرکزی قرار دارند؛ به نحوی که بعضا بیش از چهار ماه از ثبت درخواست آن‌ها گذشته و همچنان موفق به دریافت ارز مورد نیاز نشده‌اند.
بنابراین، آنچه پیش از هر اقدامی ضروری به نظر می‌رسد، این است که دولت باید نسبت به دستورالعملی که منجر به طولانی شدن فرآیند ترخیص و تولید سازندگان شده، بازنگری کند. در غیر این صورت، طبق گفته قطعه سازان، با ادامه این شرایط، میزان تولید کاهش یافته و در نتیجه، هم به افزایش معوقات و تأخیر در تحویل و هم افزایش قیمت‌ها در بازار خودرو منجر خواهد شد.
یکی از فعالان صنعت قطعه سازی کشور تاکید می‌کند که در شرایط کنونی که زنجیره تامین خودروسازان با مشکلات اساسی مواجه شده است، اگر تدابیر فوری و مؤثری اتخاذ نشود، جریان تولید در واحدهای قطعه‌سازی و به‌تبع آن خطوط تولید خودروسازان در معرض تهدید جدی قرار خواهد گرفت و با توقف خطوط تولید قطعه‌سازان، عملا زنجیره تامین قطعات برای خودروسازان مختل می‌شود.
رضا رضایی، فعال این حوزه، با اشاره به تبعات وضع موجود در عدم تحقق برنامه‌های تولیدی وزارت صمت و خودروسازان، خاطرنشان کرد: در شرایطی که بازار خودروی کشور با کمبود عرضه مواجه است، کاهش بیشتر تولید می‌تواند به افزایش قیمت‌ها و تشدید نارضایتی مصرف‌کنندگان منجر شود.
وی تاکید کرد: در صورت عدم رفع فوری مشکلات مذکور به‌ویژه در حوزه ثبت سفارش و تامین ارز، توقف فعالیت واحدهای قطعه‌سازی و در ادامه توقف خطوط تولید خودروسازان اجتناب‌ناپذیر خواهد بود؛ امری که تبعات آن بر اشتغال، تولید و اقتصاد کشور بسیار سنگین خواهد بود.
رضایی یادآور شد: صنعت خودرو به عنوان یک صنعت پیشران، ارتباط تنگاتنگی با سایر صنایع از جمله فولاد، پتروشیمی، لاستیک، شیشه و الکترونیک دارد و هرگونه اختلال در این صنعت، به صورت دومینووار سایر صنایع را نیز تحت‌تاثیر قرار خواهد داد.
به گفته وی، توقف خطوط تولید، به معنای بیکاری موقت یا دائم بخشی از نیروی کار این صنعت است؛ امری که با توجه به شرایط اقتصادی کنونی کشور و نرخ قابل تامل بیکاری، می‌تواند تبعات اجتماعی گسترده‌ای داشته باشد.
رضایی در پایان تاکید کرد: هرگونه کوتاهی در رفع فوری مشکلات ثبت سفارش و تأمین ارز، توقف فعالیت واحدهای قطعه‌سازی و در ادامه توقف تولید خودرو را به دنبال خواهد داشت.