با گسترش سریع خودروهای الکتریکی در بازار جهانی، این سوال برای مصرف کنندگان و فعالان زیست محیطی ایجاد می شود که آیا خودروهای الکتریکی واقعاً از خودروهای بنزینی پاک تر هستند؟ در این مقاله، ما به بررسی علمی و تحلیلی آلایندگی مستقیم و غیرمستقیم این دو نوع خودرو می پردازیم تا تصویر دقیق تری از تأثیر واقعی آنها بر محیط زیست ارائه دهیم.

آکیو تویودا اخیراً اظهار داشته است که خودروهای الکتریکی به اندازه ای که تصور می شود، پاک نیستند. این شبهه در بسیاری از طرفداران خودروهای درون سوز نیز وجود دارد. بنابراین، خوب است که تمام زوایای آلایندگی خودروهای الکتریکی را مرور کنیم تا از صحت یا نادرستی این دیدگاه آگاه شویم.

مقایسه آلایندگی خودروهای الکتریکی و بنزینی فراتر از اگزوز

در نگاه اول، پاسخ ساده است: خودروهای الکتریکی اگزوز ندارند، بنابراین آلاینده ای از خود خارج نمی کنند. اما برای درک دقیق تر، باید به زنجیره کامل تولید، مصرف و بازیافت انرژی نگاه کنیم.

1. آلایندگی مستقیم (Tailpipe Emissions)

خودروهای بنزینی: خروج گازهای گلخانه ای مانند دی اکسید کربن (CO₂)، اکسیدهای نیتروژن (NOx)، منواکسید کربن (CO) و ذرات معلق (PM) از طریق اگزوز.

خودروهای الکتریکی: بدون آلایندگی مستقیم؛ هیچ گاز آلاینده ای تولید نمی شود زیرا احتراقی صورت نمی گیرد.

برتری کامل با خودروهای الکتریکی.

2. آلایندگی غیرمستقیم ناشی از تولید برق

خودروهای الکتریکی از نیروگاه های برق تغذیه می شوند. بنابراین، باید به منبع انرژی توجه کنیم:

– زغال سنگ: آلایندگی بالا (بیش از 900 گرم CO₂ برای هر کیلووات ساعت).
– گاز طبیعی: آلایندگی کمتر (حدود 400-500 گرم CO₂ برای هر کیلووات ساعت).
– تجدیدپذیرها (خورشیدی، بادی، آبی): تقریباً بدون آلایندگی.

در ایران، ترکیبی از نیروگاه های گازی، مازوت، برق آبی و غیره وجود دارد.

طبق پژوهش اتحادیه اروپا، حتی در سناریوهای بدبینانه (برق با آلودگی بالا)، خودروهای الکتریکی حدود 20 تا 30 درصد آلایندگی کمتری نسبت به خودروهای بنزینی دارند.

برتری نسبی با خودروهای الکتریکی، بسته به نوع تولید برق.

3. آلایندگی در فرآیند تولید خودرو

تولید باتری های لیتیوم یونی خودروهای الکتریکی فرآیندی انرژی بر و آلاینده است. استخراج لیتیوم، کبالت و نیکل با انتشار گازهای گلخانه ای و آسیب های زیست محیطی همراه است.

در برخی مدل ها، تولید خودروهای الکتریکی تا 60٪ آلایندگی بیشتری نسبت به خودروهای بنزینی دارد.

برتری در مرحله تولید با خودروهای بنزینی.

4. آلایندگی در طول عمر (Life Cycle Emissions)

اگر آلایندگی از تولید تا بازیافت را در نظر بگیریم، تصویر متفاوت می شود:

– خودروی بنزینی متوسط: حدود 24 تا 28 تن CO₂.
– خودروی الکتریکی (با برق ترکیبی): حدود 15 تا 18 تن CO₂.
– خودروی الکتریکی (با برق تجدیدپذیر): حدود 5 تا 7 تن CO₂.

پس از حدود 30 تا 60 هزار کیلومتر، برتری زیست محیطی خودروهای الکتریکی شروع به نمایان شدن می کند.

برتری بلندمدت با خودروهای الکتریکی.

5. آلاینده های دیگر: روغن موتور، فیلتر، ترمز و تایر

خودروهای بنزینی نیازمند تعویض منظم روغن و فیلتر هستند، در حالی که خودروهای الکتریکی فاقد روغن موتور هستند یا نیاز بسیار کمتری دارند.

خودروهای الکتریکی از ترمز احیایی استفاده می کنند که باعث کاهش سایش لنت و تولید ذرات معلق (PM) می شود.

برتری جزئی با خودروهای الکتریکی.

6. بازیافت و عمر مفید باتری

باتری های لیتیومی با روش های نوین بازیافت می توانند تا 95٪ مواد ارزشمند خود را بازیابی کنند.

جمع بندی: آیا خودروهای الکتریکی واقعاً سبز هستند؟

در مجموع، خودروهای الکتریکی با وجود آلایندگی اولیه بیشتر در مرحله تولید، در طول زمان اثر زیست محیطی به مراتب کمتری دارند؛ به ویژه اگر برق مورد نیازشان از منابع پاک تأمین شود.

در شهرهایی مثل تهران، جایگزینی حتی 30٪ از خودروهای فعلی با خودروهای الکتریکی، می تواند کیفیت هوا را به ویژه در مناطق مرکزی و پرترافیک به طور محسوسی بهبود دهد. خودروهای الکتریکی گامی مهم به سوی حمل و نقل پایدارتر هستند، اما تنها راه حل نیستند. برای کاهش واقعی آلودگی، باید زیرساخت تولید برق پاک، بازیافت پایدار باتری ها و استفاده مسئولانه از منابع نیز گسترش یابد.