بازار خودرو سال‌هاست که با چالش‌های متعددی دست و پنجه نرم می‌کند. از یک سو، خودروسازان با افزایش هزینه‌های تولید دست و پنجه نرم می‌کنند و از سوی دیگر، مصرف کنندگان نهایی با مشکلاتی در دسترسی به خودروهای مورد نظر خود مواجه هستند.
سیاست‌های دولت‌ها در این بازار تأثیرگذار بوده است. سیاست‌هایی که گاهی به صورت دستوری و بدون در نظر گرفتن شرایط بازار، به تعیین قیمت خودروها می‌پردازند. این سیاست‌ها نه تنها نتوانسته‌اند مشکلات بازار خودرو را حل کنند، بلکه باعث ایجاد اختلاف قیمت بین بازار رسمی و بازار آزاد شده‌اند.
یکی از راهکارهایی که کارشناسان برای بهبود وضعیت بازار خودرو پیشنهاد می‌کنند، عرضه خودرو در بورس کالا است. این روش می‌تواند شفافیت و رقابت در بازار را افزایش دهد و به نفع تمامی ذینفعان بازار خودرو باشد.
در سال‌های اخیر، عرضه خودرو در بورس کالا بارها مطرح شده است، اما به دلیل مقاومت نهادهای نظارتی، اجرایی نشده است. اما با توجه به شرایط کنونی بازار خودرو و تغییراتی که در تصمیم‌گیری‌های این صنعت رخ داده است، به نظر می‌رسد که عرضه خودرو در بورس کالا می‌تواند فرصتی جدید برای خودروسازان و خریداران فراهم کند.
عرضه آزمایشی خودرو در بورس کالا اخیراً انجام شده است و برخی از خودروسازان بزرگ کشور در حال آماده‌سازی مقدمات عرضه محدود برخی مدل‌های خودرو در بورس کالا هستند. کارشناسان هدف از این عرضه آزمایشی را سنجش واکنش بازار و ایجاد بستری مناسب برای گسترش این روش در ماه‌های آینده می‌دانند.
با این حال، برخی کارشناسان نسبت به تبعات احتمالی این اقدام هشدار داده و بر این باورند که اگرچه عرضه در بورس می‌تواند به واقعی شدن قیمت خودرو کمک کند، اما در صورت نبود نظارت کافی، ممکن است فاصله قیمتی میان کارخانه و بازار را افزایش دهد و مصرف‌کنندگان واقعی همچنان قربانی سفته‌بازی و دلالی شوند.
در هر حال، به نظر می‌رسد که سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان همچنان نسبت به آزادسازی قیمت خودرو حساسیت دارد، اما بعید است که زور این سازمان برای ممانعت از عرضه در بورس به اندازه شورای رقابت باشد. ضمن اینکه دولت در شرایط فعلی، به دلیل نیاز به رشد تولید و حمایت از سرمایه‌گذاری در صنعت خودرو، به نظر نمی‌رسد رویکرد سخت‌گیرانه‌ای در مقابل این روند اتخاذ کند.
یک کارشناس صنعت خودرو، عرضه خودرو در بورس کالا را با شرایط کنونی که بازار خودرو در رکود کامل به‌سر می‌برد، فرصتی مناسب برای خروج از وضعیت فعلی می‌داند و معتقد است رکود معاملات، ثبات نسبی ارز و نبود تقاضای هیجانی، شرایطی را ایجاد کرده‌اند که حذف قیمت‌گذاری دستوری یا انتقال فرآیند قیمت‌گذاری به ساز و کار شفاف بورس کالا می‌تواند بدون ایجاد تنش قیمتی یا التهاب اجتماعی اجرایی شود.
این کارشناس تاکید کرد: سیاست قیمت‌گذاری دستوری در صنعت خودرو سال‌هاست که نتایج معکوس به همراه داشته است. فاصله زیاد میان قیمت کارخانه و قیمت بازار، نه‌تنها موجب هدر رفت منابع ملی شده بلکه زمینه‌ساز رانت، فساد و نارضایتی اجتماعی نیز شده است.
وی افزود: سیاست قیمت‌های تکلیفی برخلاف هدف حمایت از مصرف‌کننده، در عمل منافع گروهی خاص را تامین کرده و منجر به بی‌ثباتی و شکاف قیمت در بازار شده است. بنابراین، اگر حذف کامل قیمت‌گذاری دستوری بنا به ملاحظاتی در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست، ورود خودرو به بورس کالا می‌تواند به عنوان گزینه‌ای میان‌مدت عمل کرده و باعث شفافیت و کاهش فاصله قیمت رسمی و بازار و ابزار موثری برای تنظیم بازار شود.
با وجود ابزار موثر بورس کالا در شرایط کنونی بازار خودرو، کارشناسان تاکید می‌کنند که همزمان با توسعه عرضه خودرو در بورس کالا، باید سیاست‌های کنترلی مانند شفافیت اطلاعاتی، محدودیت خرید برای مصرف‌کنندگان غیرواقعی و رصد دقیق معاملات در دستور کار قرار گیرد.
در هر حال، کارشناسان آزادسازی کامل قیمت‌ها را بهترین راهکار می‌دانند. در شرایطی که واگذاری مدیریت خودروسازان به بخش خصوصی عملی شده است، کارشناسان معتقدند که حذف کامل قیمت‌گذاری دستوری باید در اولویت باشد، اما اگر این موضوع به دلایل مختلف در کوتاه‌مدت میسر نیست، ورود پایدار، برنامه‌ریزی شده و غیرمقطعی خودرو به بورس کالا می‌تواند راهکاری مفید و قابل اجرا باشد.