با شروع فصل تابستان و افزایش دمای هوا به بالای ۴۵ درجه سانتی‌گراد در بسیاری از شهرهای عراق، بحران برق یک بار دیگر به یکی از مشکلات اصلی و مزمن این کشور تبدیل شده است.
بر اساس گزارش دیوان محاسبات مالی عراق، علیرغم هزینه‌کرد بیش از ۸۰ میلیارد دلار در بخش برق از سال ۲۰۰۳ تاکنون، شبکه انرژی این کشور همچنان با قطعی‌های طولانی و تأمین محدود برق مواجه است؛ به طوری که در بیشتر مناطق، برق تنها ۶ تا ۸ ساعت در روز تأمین می‌شود و در برخی مناطق ساعات خاموشی به بیش از ۱۴ ساعت می‌رسد.
افت تولید و وابستگی کامل به گاز ایران
دولت عراق کاهش تولید برق را به افزایش فشار بر شبکه به دلیل گرمای شدید و افزایش بی‌سابقه تقاضا که از مرز ۳۵ هزار مگاوات گذشته است، نسبت می‌دهد. با این حال، ظرفیت واقعی تولید برق در این کشور حدود ۲۴ هزار مگاوات است.
سخنگوی وزارت برق عراق تاکید کرد که بحران فعلی از کنترل این وزارتخانه خارج شده و دلیل اصلی آن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران است که مانع از پرداخت مطالبات گاز وارداتی شده و در نتیجه باعث توقف واحدهای اصلی تولید و از دست رفتن حدود ۴۰۰۰ مگاوات برق شده است.
همچنین به دلیل توقف خطوط اتصال برقی با کشورهای همسایه، حدود ۱۰۰۰ مگاوات دیگر نیز از دست رفته است.
نارضایتی عمومی و بحران اجتماعی
در میانه موج گرمای شدید، نارضایتی عمومی از وضعیت وخیم برق به شدت افزایش یافته است. شهروندان عراقی از شرایط غیرقابل تحمل شکایت دارند و برخی از آنها اعلام کرده‌اند که برق تنها چند ساعت در شبانه‌روز تأمین می‌شود.
این شرایط نه تنها از نظر جسمی فرساینده است، بلکه به لحاظ روانی نیز بسیار آسیب‌زاست. استفاده از ژنراتورهای محلی به باری اضافی تبدیل شده و نبود نظارت بر تعرفه‌ها باعث شده تا هزینه هر آمپر برق به بیش از ۲۵ هزار دینار در ماه برسد.
هشدار کارشناسان و نبود راهکار جایگزین
کارشناسان انرژی هشدار داده‌اند که عراق با شکاف شدیدی میان تولید و تقاضا مواجه است و وابستگی شدیدی به واردات گاز از ایران دارد که حدود ۵۰ میلیون مترمکعب در روز را شامل می‌شود و این گاز برای تولید حدود ۷۰۰۰ مگاوات برق استفاده می‌شود.
پیشنهاد شده است که برای رفع بحران، دولت باید برنامه اضطراری‌ای را پیاده کند که شامل توسعه میادین گاز داخلی، سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر، اصلاح ساختار شرکت‌های توزیع و استفاده از سیستم‌های هوشمند جهت کاهش اتلاف انرژی باشد.
در نهایت، واقعیت آن است که عراق بدون گاز ایران، عملاً قادر به حفظ شبکه برق خود نیست و جایگزین فوری و عملی برای این وابستگی وجود ندارد. بحران برق در عراق بیش از آنکه فنی باشد، ریشه در وابستگی‌های ژئوپلتیک و ناکارآمدی‌های درونی دارد.