با تاکید دولتمردان ایرانی بر تولید و واردات خودروهای اقتصادی با قیمت پایین، این سوال پیش می‌آید که آیا این خودروها واقعا مقرون‌به‌صرفه هستند؟ آیا فقط قیمت خرید پایین به معنای اقتصادی بودن یک خودرو است یا باید هزینه‌های نگهداری، استهلاک، افت کیفیت و ارزش فروش مجدد را هم در نظر گرفت؟ این گزارش به بررسی دقیق این موضوع می‌پردازد.
در ادبیات رسمی مسئولان کشور، «خودروی اقتصادی» اغلب به خودروهایی با قیمت اولیه زیر 10 هزار یورو اطلاق می‌شود. اما این تعریف فقط بر قیمت خرید تمرکز دارد و سایر هزینه‌های مالکیت را نادیده می‌گیرد. نکته مهم اینجاست که در بسیاری از موارد، هزینه‌های نگهداری، تعمیرات، مصرف سوخت و افت کیفیت، آن‌قدر بالاست که در نهایت، محصولی که به عنوان «اقتصادی» معرفی می‌شود، در عمل برای مالک و حتی اقتصاد ملی زیان‌آور است.
در دنیا، خودروهایی مانند تویوتا کرولا، فولکس‌واگن گلف یا حتی رنو تندر 90 (که در ایران مونتاژ می‌شد)، به عنوان خودروهای اقتصادی شناخته می‌شوند؛ اما نه صرفا به دلیل قیمت پایین، بلکه به دلیل استهلاک بسیار کم، قابلیت اطمینان بالا، هزینه‌های نگهداری اندک، دوام و طول عمر بالا و افت قیمت پایین نسبت به رقبا.
یک ضرب‌المثل معروف می‌گوید: «آن‌قدر ثروتمند نیستم که جنس ارزان بخرم!» این جمله کاملا در مورد خودروهای به‌اصطلاح اقتصادی نیز صدق می‌کند. فرض کنید دو خودروی مختلف با قیمت‌های 17 و 20 هزار دلار داریم:
| خودرو | قیمت اولیه | هزینه 5 ساله مالکیت (سرویس، سوخت، قطعات، افت قیمت) | جمع کل هزینه |
| — | — | — | — |
| خودروی اول | 17,000 دلار | 5,000 دلار | 22,000 دلار |
| خودروی دوم | 20,000 دلار | 2,000 دلار | 22,000 دلار |
در این مثال، خودروی گران‌تر در عمل هزینه مالکیت مشابهی دارد اما احتمالا کیفیت، راحتی، امنیت و اعتماد بیشتری هم به همراه دارد. پس انتخاب خودروی ارزان‌تر لزوما انتخاب بهتری نیست.
بسیاری از خودروهای چینی ارزان‌قیمت که به کشور وارد می‌شوند، علی‌رغم قیمت پایین اولیه، دارای معایب زیر هستند: استهلاک زودرس قطعات، دسترسی سخت و قیمت بالای قطعات یدکی، هزینه‌های بالای خدمات پس از فروش، نبود تعمیرکار متخصص در شهرهای کوچک و افت شدید ارزش در بازار دست دوم.
در مقابل، تجربه نشان داده خودروهای ژاپنی، کره‌ای و حتی برخی محصولات قدیمی‌تر اروپایی، با وجود قیمت اولیه بالاتر، در نگهداری و دوام بسیار به‌صرفه‌تر هستند.
اگر هدف از واردات و تولید خودرو، بهبود اقتصاد خانوارها و ارتقاء بهره‌وری ملی است، باید نگاهی جامع‌تر به مفهوم خودروی اقتصادی داشت. صرف تمرکز بر قیمت خرید، آن هم در بازاری با تورم بالا و خدمات پس از فروش ضعیف، تنها منجر به هدررفت منابع مالی خریداران و کشور خواهد شد.
سیاست‌گذاران باید در تصمیم‌گیری‌های وارداتی و صنعتی: هزینه چرخه عمر خودرو را لحاظ کنند، از ورود خودروهای بی‌کیفیت و پرهزینه جلوگیری کنند و بر توسعه خدمات پس از فروش و قطعات یدکی تاکید بیشتری داشته باشند.
خودروی اقتصادی واقعی، صرفا با قیمت پایین تعریف نمی‌شود. بلکه باید در دوره‌ای که مالک آن هستید، خرج‌تراشی نکند، ارزش خود را حفظ کند و راحتی و آسودگی خاطر فراهم کند. در غیر این صورت، نه تنها برای مالک که برای اقتصاد کشور هم باری بر دوش خواهد بود.