فروش خودروهای برقی در دهه گذشته با سرعت بسیار زیادی افزایش یافته است. اکنون بسیاری از این خودروها که در سال‌های نخست انقلاب سبز به بازار آمده‌اند، در حال رسیدن به پایان عمر خود هستند.

برخلاف خودروهای بنزینی که اغلب پس از رسیدن به این نقطه راهی مراکز اسقاط یا بازیافت فلزات می‌شوند، می‌توان باتری خودروهای برقی را به دلیل منابع ارزشمند از مواد خام حیاتی بازیافت کرد و یا آن را وارد مرحله‌ای دیگر به نام «زندگی دوم» نمود.

این مرحله جدید، فرصت‌هایی تازه برای استفاده مجدد از باتری‌های به ظاهر فرسوده ایجاد می‌کند و می‌تواند انقلابی در صنعت ذخیره‌سازی انرژی رقم بزند. شاید این باتری‌ها دیگر مناسب به حرکت درآوردن یک خودروی الکتریکی نباشند، ولی می‌توانند در قالب سیستم‌های ذخیره انرژی ایستگاهی نقش کلیدی ایفا کنند.

شرکت Redwood Materials که توسط جی‌دی استرابل، از مدیران سابق تسلا تأسیس شده، هم‌اکنون در خط مقدم صنعت بازیافت و استفاده مجدد باتری در آمریکای شمالی قرار دارد. این شرکت در گزارش جدیدی اعلام کرده که سالانه بیش از 20 گیگاوات‌ساعت باتری دریافت می‌کند؛ عددی معادل باتری 250 هزار خودروی برقی. بر همین اساس، این شرکت اکنون 90 درصد از بازیافت مواد و باتری‌های لیتیوم-یون در سراسر آمریکای شمالی را پوشش می‌دهد.

این حجم عظیم از فعالیت موجب شده تا شرکت مذکور قدم بعدی خود را در قالب راه‌اندازی زیرمجموعه‌ای جدید به‌نام Redwood Energy بردارد؛ بخشی که تمرکز اصلی‌اش تبدیل باتری‌های فرسوده خودروهای برقی به سیستم‌های ماژولار ذخیره انرژی خواهد بود.

آنطور که این شرکت اعلام کرده، بسیاری از باتری‌های بازیافتی هنوز بیش از 50 درصد ظرفیت قابل استفاده اولیه خود را حفظ کرده‌اند. این ویژگی آنها را به گزینه‌ای ایده‌آل برای استفاده مجدد تبدیل می‌کند؛ به ویژه برای سیستم‌های ذخیره انرژی ایستگاهی که در حال تبدیل شدن به خانه دوم باتری‌های کارکرده خودروهای برقی هستند.

این بازار در زمان بسیار مناسبی در حال گسترش است. با افزایش نیاز مراکز داده و زیرساخت‌های هوش مصنوعی به انرژی پایدار، فشار بر شبکه برق نیز افزایش یافته است. سیستم‌های ذخیره انرژی مجهز به باتری‌های بازیافتی می‌توانند با ذخیره و تحویل انرژی، از فشار روی شبکه برق بکاهند و همزمان از نشت مواد شیمیایی خطرناک به محیط زیست نیز جلوگیری کنند.

فرآیند استفاده مجدد از باتری‌ها می‌تواند در سطوح پک کامل، ماژول یا سلول انجام شود. طبق یافته‌های موسسه تحقیقاتی IDTechX، هرچه عمق جداسازی باتری بیشتر شود، هزینه‌های بازتولید نیز افزایش می‌یابد. اما رسیدن به سطح سلول این امکان را فراهم می‌سازد که بهترین سلول‌ها انتخاب شده و یک سیستم ذخیره‌سازی قدرتمند ساخته شود.

این باتری‌ها پس از بازسازی، وارد مرحله استفاده دوم می‌شوند. از جمله کاربردهای آنها می‌توان به سیستم‌های ذخیره انرژی مستقل در خانه‌ها یا کاربردهای تجاری اشاره کرد؛ مانند پشتیبانی از مراکز داده هوش مصنوعی. همچنین در مناطق دورافتاده‌ای که زیرساخت شارژ خودروهای برقی توسعه نیافته، این باتری‌ها می‌توانند با انرژی خورشیدی یا بادی شارژ شوند و به شارژ خودروهای الکتریکی محلی کمک کنند.

سال گذشته در ایالات متحده 1.3 میلیون خودروی تمام برقی و هیبریدی قابل شارژ خریداری شده که 7.3 درصد بیشتر از سال ماقبل بود. این به معنای ورود صدها گیگاوات‌ساعت باتری جدید به چرخه مصرف است که در چند سال آینده به پایان عمر خود می‌رسند. بنابراین بازار ذخیره انرژی نه با کمبود عرضه، بلکه با چالش سرعت و اثربخشی در بازتولید مواجه خواهد شد.

طبق داده‌های موجود، بیش از 100 هزار خودروی برقی کارکرده در سال جاری از جاده‌های آمریکا خارج خواهند شد. این عدد در سال‌های آینده نیز به طور مداوم رشد خواهد کرد. با این حال، طبق پیش‌بینی IDTechX، رشد صنعت بازیافت که بر بازیابی مواد خام و بازگرداندن آن‌ها به زنجیره تأمین تمرکز دارد، بسیار سریع‌تر از رشد صنعت استفاده مجدد از باتری خواهد بود.

پیش‌بینی می‌شود ارزش بازار جهانی بازیافت باتری تا سال 2045 به حدود 52 میلیارد دلار برسد؛ ارزش بازار باتری‌های اصطلاحاً زندگی دوم هم تا سال 2035 معادل 5.2 میلیارد دلار برآورد شده است.

در مجموع، باتری‌های خودروهای برقی را دیگر نباید به عنوان زباله‌های صنعتی در نظر گرفت. این باتری‌ها اکنون به‌عنوان منابعی ارزشمند با قابلیت بازیافت و استفاده دوباره در سیستم‌های پیشرفته ذخیره‌سازی انرژی شناخته می‌شوند. با رشد بازار خودروهای برقی، این چرخه سبز می‌تواند گامی مهم به‌سوی حمل و نقل پایدار و کاهش وابستگی به منابع آلاینده سنتی باشد.