به گزارش مجله ماشین، در حالی که استفاده از موتورسیکلت‌های برقی به دلیل مزایایی چون حذف آلایندگی صوتی و زیست‌محیطی در بسیاری از نقاط جهان رو به گسترش است، این وسایل نقلیه پاک در ایران نتوانسته‌اند جایگاه مناسبی در میان کاربران پیدا کنند.

برخلاف موتورسیکلت‌های رایج که از سیستم‌های پیچیده‌ای مانند کلاچ، گیربکس، تسمه تایم، شمع و فیلترهای متعدد استفاده می‌کنند، مدل‌های برقی ساختاری ساده‌تر داشته و بخش عمده عملکرد آن‌ها به باتری و الکتروموتور وابسته است. با این حال، استفاده از این وسایل نقلیه در کشور ما با استقبال چندانی مواجه نشده و کارشناسان دلایل متعددی را برای این موضوع مطرح می‌کنند.

بهمن ضیاءمقدم، دبیر انجمن صنعت موتورسیکلت ایران، به تشریح چالش‌های موجود پرداخت و تأکید کرد که اگرچه توان فنی و صنعتی لازم برای تولید این موتورها در داخل کشور وجود دارد، اما عوامل بازدارنده خارج از صنعت، سد راه توسعه شده‌اند.

موانع چهارگانه توسعه موتورهای برقی در ایران

ضیاءمقدم مهم‌ترین عواملی که باعث عدم استقبال از موتورسیکلت‌های برقی شده‌اند را در چهار محور اصلی خلاصه کرد:

۱. کاربری غالب، اقتصادی و نیازمند پیمایش بالا

بیش از ۹۰ درصد از کاربران ایرانی، موتورسیکلت را به‌عنوان ابزار اصلی کسب درآمد (مانند پیک‌های موتوری) استفاده می‌کنند. اولویت این قشر، استفاده از وسیله‌ای است که اقتصادی‌تر باشد و توانایی حمل بار و جابه‌جایی افراد در مسافت‌های طولانی را بدون محدودیت داشته باشد.

• محدودیت پیمایش: در حال حاضر، حداکثر پیمایش موتورهای برقی موجود در بازار کمتر از ۱۰۰ کیلومتر با یک بار شارژ است. این در حالی است که پیک‌های موتوری در طول روز به طور میانگین ۲۰۰ تا ۲۵۰ کیلومتر مسیر را طی می‌کنند و موتورهای برقی فعلی پاسخگوی این نیاز نیستند.
• نیاز به باتری‌های قدرتمند: برای پاسخگویی به کاربری رایج در ایران، موتورهای برقی باید از باتری‌های با توان ۳۰۰۰ وات به بالا استفاده کنند که عملاً هزینه تولید را بسیار بالا می‌برد.

۲. نگرانی از خاموشی در مسیرهای شیب‌دار

توپوگرافی و شیب زیاد برخی کلان‌شهرها مانند تهران و محله‌های کوهستانی، عاملی برای نگرانی کاربران است. در این مناطق، مصرف باتری موتورسیکلت‌های برقی به‌طور قابل توجهی افزایش یافته و احتمال اتمام شارژ و از کار افتادن وسیله در میانه راه، اطمینان کاربران را سلب می‌کند.

۳. قیمت تمام‌شده بسیار بالا

هزینه نهایی موتورسیکلت‌های برقی به‌مراتب بیشتر از نمونه‌های بنزینی است که محدودیتی در پیمایش ندارند. دبیر انجمن موتورسیکلت توضیح داد: «در یک موتور برقی با توان ۳۰۰۰ وات یا بالاتر، حداقل قیمت بازار ۲۰۰ میلیون تومان است که تقریباً نیمی از آن، سهم هزینه باتری است.» این در حالی است که عمر مفید این باتری‌ها حدود ۳ سال بوده و پس از آن نیاز به تعویض دارند که هزینه سنگینی به مالک تحمیل می‌کند.

۴. نبود زیرساخت‌های حمایتی کافی

با وجود اعلام آمادگی تولیدکنندگان داخلی برای عرضه موتورسیکلت‌های برقی، عدم حمایت دولتی و نبود زیرساخت‌های لازم موجب شده تا متقاضی جدی برای خرید وجود نداشته باشد.

راه‌حل پیشنهادی: سلب مالکیت باتری از خریدار

ضیاءمقدم برای رفع چالش هزینه و عمر باتری، از طرح‌هایی خبر داد که اخیراً توسط برخی نهادها دنبال می‌شود:

«در این طرح‌ها، مالکیت باتری از خریدار سلب شده و تأمین آن بر عهده دولت یا یک پیمانکار قرار می‌گیرد. در این صورت، ایستگاه‌های تعویض باتری در سطح مناطق شهری ایجاد می‌شود که کاربران می‌توانند باتری خالی خود را با یک باتری کاملاً شارژ شده تعویض کنند.»

به گفته وی، با اجرای موفقیت‌آمیز این طرح، قیمت باتری از بهای تمام‌شده موتورسیکلت کسر شده و هزینه نهایی برای خریدار به‌شدت کاهش می‌یابد. البته تحقق این برنامه مستلزم تشکیل یک کارگروه مشترک از تولیدکنندگان و ارگان‌های ذی‌ربط برای استانداردسازی ابعاد و توان باتری‌ها است.

دبیر انجمن صنعت موتورسیکلت ایران در پایان تأکید کرد: در حال حاضر زیرساخت لازم برای فراگیر شدن موتورهای برقی فراهم نیست. بدون حمایت جدی دولت و اجرای طرح‌هایی مانند تعیین تکلیف مالکیت دولتی باتری‌ها، نباید انتظار داشت که شاهد استقبال گسترده مردم از این وسایل نقلیه کم‌آلاینده باشیم.