به گزارش خبرنگار پرشین خودرو، کروز کنترل (Cruise Control) در اصل سیستمی است که امکان حرکت در سرعت مشخص و قابل انتخاب را برای راننده بدون فشردن دائم پدال گاز فراهم می‌کند. البته امروزه این سیستم مدرن‌تر از گذشته شده و سیستم کروز کنترل تطبیقی جایگزین کروز کنترل‌های معمولی شده است. ابتدا سیستم کنترل سرعت یک امکان رفاهی بود، اما امروزه با آمدن کروز کنترل‌های تطبیقی این آپشن تبدیل به یک امکان ایمنی فوق‌العاده مهم در خودروها شده است. همراه پرشین خودرو باشید تا بیشتر با این سیستم آشنا شوید.
کروز کنترل چیست؟
کروز کنترل (Cruise Control) سیستمی است در خودرو که به راننده اجازه می‌دهد سرعت مورد نظر خود را تنظیم کند و خودرو به طور خودکار آن سرعت را بدون نیاز به فشار مداوم پدال گاز حفظ کند. به بیان ساده‌تر وقتی کروز کنترل فعال شود، راننده می‌تواند پای خود را از روی گاز بردارد و خودرو با همان سرعت ثابت ادامه مسیر دهد؛ بدون اینکه نیازی باشد راننده مداوم گاز و ترمز را کنترل کند. کاربرد کروز کنترل عبارت است از:
- کاهش خستگی راننده در مسیرهای طولانی: در سفرهای بین‌شهری یا اتوبان‌ها که تغییر سرعت کمتر است، کروز کنترل باعث کاهش فشار و خستگی پا و تمرکز بهتر می‌شود.
- کمک به رعایت سرعت مجاز: چون سرعت خودرو ثابت می‌ماند، احتمال تخطی از سرعت مجاز کاهش می‌یابد و کنترل بیشتری بر رانندگی ایجاد می‌کند.
- پایداری و نرمی حرکت خودرو: حذف نوسانات دائمی در سرعت، موجب مصرف سوخت منطقی‌تر و رانندگی روان‌تر می‌شود.
انواع سیستم کنترل سرعت
با پیشرفت فناوری، سیستم کنترل سرعت یا همان کروز کنترل در چند نوع مختلف ارائه می‌شود:
- کروز کنترل معمولی (Conventional Cruise Control): این سیستم قدیمی‌تر است و تنها سرعت خودرو را ثابت نگه می‌دارد. در واقع، فاصله با خودروی جلویی را تشخیص نمی‌دهد و راننده باید هنگام نزدیک شدن به خودروهای دیگر، خود کنترل را به دست بگیرد.
- کروز کنترل تطبیقی (Adaptive Cruise Control – ACC): نسل پیشرفته‌تر کروز کنترل است که با استفاده از رادار یا دوربین، فاصله ایمن با خودروی جلویی را حفظ می‌کند. در صورت کند شدن خودرو جلویی، سرعت را کم کرده و سپس دوباره به سرعت تنظیم‌شده بازمی‌گردد. این سیستم معمولا در خودروهای جدید دیده می‌شود.
- کروز کنترل هوشمند با توقف و حرکت (Stop & Go): این سیستم در ترافیک‌های شهری کاربرد دارد. در صورت توقف کامل خودرو جلویی، خودرو را متوقف می‌کند. سپس هنگام حرکت دوباره، سرعت را افزایش می‌دهد.
- سیستم کنترل سرعت هوشمند با تشخیص تابلوها (Intelligent Speed Assist – ISA): این سیستم با دوربین، علائم راهنمایی و رانندگی را تشخیص می‌دهد و سرعت خودرو را مطابق سرعت مجاز تنظیم می‌کند. از سال 2024 در بسیاری از خودروهای اروپایی اجباری شده است.
اجزای کروز کنترل
سیستم کنترل سرعت از چند بخش تشکیل شده است. اجزای سیستم کروز کنترل عبارتند از:
- سنسورها (Sensors): سرعت خودرو و در برخی مدل‌های پیشرفته فاصله با خودروی جلویی را اندازه‌گیری می‌کنند.
- واحد کنترل الکترونیکی (ECU): داده‌ها را پردازش می‌کند و برای تنظیم دریچه گاز یا ترمز فرمان می‌دهد.
- عملگرها (Actuators): طبق فرمان ECU دریچه گاز را باز یا بسته می‌کنند تا سرعت ثابت بماند.
- کلیدهای کروز کنترل: شامل دکمه‌های On/Off، Set، Resume، Accel، Coast که معمولا روی فرمان یا دسته کنار فرمان قرار دارند.
بیشتر بخوانید: آموزش باز کردن قفل ضبط ۲۰۶ (+ ۳ روش رفع قفل ضبط خودرو ۲۰۶)
آموزش کار با کروز کنترل
در این قسمت همه چیز را در مورد کار با سیستم کنترل سرعت توضیح می‌دهیم.
نحوه کارکرد کروز کنترل
ابتدا خودرو را به سرعتی مناسب (که می‌خواهید ثابت بماند) برسانید. سپس با فشردن دکمه On/Off (یا دکمه فعال‌سازی) سیستم کروز کنترل را آماده کنید. در بسیاری از خودروها پس از فعال‌سازی، چراغ یا علامت کروز کنترل روی صفحه کیلومتر شمار روشن خواهد شد.
سپس دکمه Set (یا معادل آن) را فشار دهید تا سیستم، همان سرعت فعلی را ثبت کند. از این لحظه می‌توانید پای خود را از روی پدال گاز بردارید و خودرو با سرعت ثابت حرکت خواهد کرد. سیستم کنترل سرعت با کنترل دریچه گاز (یا سیستم الکترونیکی خودرو) سرعت را ثابت نگه می‌دارد.
بیشتر بخوانید: نشانه‌های خرابی سنسور دریچه گاز خودرو چیست؟
تنظیمات کروز کنترل
بعد از فعال شدن کروز کنترل و تنظیم سرعت اولیه:
- اگر بخواهید سرعت را افزایش دهید: معمولا با فشار دادن دکمه علامت + یا Accel / Resume سرعت تنظیم‌شده افزایش می‌یابد.
- اگر بخواهید سرعت را کاهش دهید: دکمه – یا Coast / Decelerate را فشار دهید تا سرعت تنظیم‌شده پایین بیاید.
- همچنین بعضی خودروها امکان افزایش یا کاهش سریع‌تر و پیوسته سرعت را با نگه داشتن این دکمه‌ها فراهم می‌کنند.
خاموش کردن کروز کنترل
برای غیرفعال کردن کروز کنترل چند روش وجود دارد:
- فشار دادن پدال ترمز: یکی از رایج‌ترین روش‌ها است؛ با فشار ترمز سیستم کروز کنترل بلافاصله غیر فعال می‌شود.
- در خودروهای دنده دستی: معمولا با فشردن پدال کلاچ نیز کروز کنترل از مدار خارج می‌شود.
- استفاده از دکمه Off یا Cancel روی فرمان یا دسته کروز کنترل: با این دکمه می‌توانید سیستم را کاملا خاموش کنید.
نکته: سیستم اغلب سرعت قبلی تنظیم‌شده را در حافظه نگه می‌دارد؛ یعنی اگر بعد از غیرفعال کردن دوباره بخواهید برگردید به همان سرعت، با دکمه Resume / Accel می‌توانید کار را ادامه دهید.
تنظیم سرعت در جاده
بد نیست چند نکته برای تنظیم سرعت در جاده را نیز بخوانید تا رانندگی ایمن‌تری داشته باشید:
- بهترین زمان برای فعال کردن کروز کنترل زمانی است که جاده صاف، مستقیم و بدون ترافیک باشد؛ مثلا اتوبان‌ها یا بزرگراه‌ها.
- بعد از فعال‌سازی و تنظیم سرعت، اگر بخواهید سرعت را تغییر دهید (افزایش یا کاهش دهید) می‌توانید از دکمه‌های + / – استفاده کنید؛ بدون نیاز به بازگشت به پدال گاز. این قابلیت مخصوصا هنگام عبور از نقاط با محدودیت سرعت یا تغییر شرایط جاده مفید است.
- اگر شرایط جاده یا ترافیک تغییر کرد، مثل پیچ، سربالایی/سرپایینی، بارندگی یا لغزندگی، توصیه می‌شود سیستم را غیرفعال کرده و کنترل سرعت را دستی در دست گیرید.
خطاهای کروز کنترل
کروز کنترل یا سیستم کنترل سرعت معمولا سیستمی کم‌دردسر است، اما مانند هر بخش الکترونیکی خودرو، ممکن است در شرایطی دچار اختلال یا خطا شود. شناخت این خطاها کمک می‌کند راننده سریع‌تر مشکل را تشخیص دهد و از بروز خطر در جاده جلوگیری کند. در ادامه مهم‌ترین خطاهای رایج کروز کنترل را بررسی می‌کنیم.
فعال نشدن کروز کنترل
یکی از رایج‌ترین مشکلات این است که سیستم اصلا فعال نمی‌شود. دلایل این مشکل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- خرابی کلیدهای کروز کنترل روی فرمان یا دسته کنترل
- غیرفعال بودن فیوز مربوط به کروز کنترل
- مشکل در سنسور ترمز (Brake Switch)؛ زیرا اگر خودرو تشخیص دهد ترمز گرفته شده، اجازه فعال‌سازی نمی‌دهد
- چراغ چک فعال؛ در بسیاری از خودروها اگر خطایی در موتور وجود داشته باشد، ECU اجازه استفاده از کروز کنترل را نمی‌دهد
قطع شدن ناگهانی کروز کنترل
گاهی کروز کنترل فعال می‌شود، اما به طور ناگهانی خاموش می‌شود. این مشکل معمولا به دلایل زیر رخ می‌دهد:
- خطا در سنسور سرعت خودرو (VSS) که باعث می‌شود ECU نتواند سرعت را دقیق تشخیص دهد
- لغزش چرخ‌ها در مسیرهای لغزنده؛ در این حالت سیستم به دلیل کاهش ایمنی قطع می‌شود
- فعال شدن سیستم‌های ایمنی مانند ESP یا ABS
- فشار ناخواسته روی پدال ترمز یا کلاچ
ثابت نماندن سرعت
در برخی خودروها ممکن است سرعت، نوسان داشته باشد یا خودرو نتواند سرعت تعیین‌شده را دقیق حفظ کند. دلایل احتمالی این مشکل عبارتند از:
- خرابی عملگر دریچه گاز (Actuator)
- کثیفی یا گیر کردن دریچه گاز
- ضعف در سیستم تهویه موتور یا خلا (Vacuum) به خصوص در خودروهای قدیمی‌تر با عملگر مکانیکی
- خرابی سنسور موقعیت پدال گاز (TPS)
خطا در سیستم های پیشرفته مانند ACC
در کروز کنترل‌های تطبیقی (ACC)، خطاها می‌توانند متفاوت باشند:
- پیغام خطای رادار جلو به دلیل کثیفی، برف، گل یا ضربه
- مشکل در دوربین ADAS
- عدم توانایی در تشخیص فاصله با خودروی جلویی
- خطای کالیبراسیون پس از تعویض سپر یا شیشه جلو
این خطاها معمولا با پیغامی مثل ACC unavailable یا Front Assist Not Available روی صفحه نمایش خودرو نشان داده می‌شوند.
خطاهای مرتبط با برق خودرو
هرگونه مشکل الکتریکی هم می‌تواند روی عملکرد کروز کنترل تاثیر بگذارد:
- کمبود ولتاژ باتری یا ایراد در آلترناتور
- اتصال ناقص سیم‌کشی‌ها
- خرابی سنسورهای ورودی ECU
بیشتر بخوانید: مهم ترین قطعات خودرو را بشناسید
چراغ هشدار کروز کنترل
در بسیاری از خودروها، روشن شدن چراغ هشدار کروز کنترل روی پشت آمپر نشانه وجود اشکال در موارد زیر است:
- سنسورهای ABS
- سیستم ترمز
- ECU موتور
- عملکرد رادار جلو
در این شرایط بهتر است سیستم را غیرفعال کرده و خودرو را برای بررسی دقیق‌تر به تعمیرکار متخصص ارائه دهید.
مزایا و معایت استفاده از کروز کنترل
مانند هر فناوری دیگری، کروز کنترل نیز مزایا و معایب خاص خود را دارد که آگاهی از آن‌ها به رانندگان کمک می‌کند استفاده‌ای هوشمندانه‌تر و ایمن‌تر داشته باشند.
مزایای استفاده از کروز کنترل
در جاده‌های بین‌شهری و بزرگراه‌ها، فشار مداوم روی پدال گاز باعث خستگی پا و تمرکز کمتر راننده می‌شود. کروز کنترل این مشکل را کاهش می‌دهد و تجربه‌ای آسوده‌تر فراهم می‌کند. دیگر مزایای این سیستم عبارتند از:
- حفظ سرعت ثابت و کمک به رعایت قوانین: سیستم کنترل سرعت از نوسان‌های مکرر جلوگیری کرده و سرعت خودرو را دقیقا در همان حد تنظیم‌شده نگه می‌دارد. نتیجه؟ کاهش احتمال جریمه سرعت و رانندگی ایمن‌تر و کنترل‌شده‌تر.
- بهبود مصرف سوخت: یکی از مزایای مهم کروز کنترل، حذف افزایش و کاهش‌های ناگهانی سرعت است؛ موضوعی که می‌تواند مصرف سوخت را در مسیرهای طولانی تا حد زیادی کاهش دهد. حفظ سرعت ثابت موجب استفاده بهینه از توان موتور می‌شود.
- افزایش تمرکز راننده: با برداشتن نگرانی از روی پدال گاز، راننده قادر است توجه بیشتری به جاده، تابلوها و حرکات سایر خودروها داشته باشد. در سیستم‌های پیشرفته‌تر مانند ACC، حتی فاصله با خودروی جلویی نیز مدیریت می‌شود.
معایب استفاده از کروز کنترل
اگرچه کروز کنترل مفید است، اما ممکن است راننده در طولانی‌مدت دچار کاهش تمرکز یا خواب‌آلودگی شود؛ به ویژه در جاده‌هایی که یکنواخت و خسته‌کننده‌اند. دیگر معایب این سیستم عبارتند از:
- محدودیت در شرایط خاص جاده‌ای: کروز کنترل عملکرد مناسبی در جاده‌های خاص ندارد یا استفاده از آن خطرناک است؛ مانند جاده‌های لغزنده (باران، برف، یخ‌زدگی)، مسیرهای پرپیچ‌وخم و ترافیک‌های سنگین (در نسخه‌های معمولی). در چنین شرایطی، استفاده از سیستم ممکن است منجر به کنترل ناکافی خودرو شود.
- کاهش کنترل لحظه‌ای راننده روی سرعت: در برخی وضعیت‌ها، نیاز به واکنش سریع وجود دارد؛ مثل نزدیک شدن ناگهانی به یک خودرو، پیچ تند یا مانع. کروز کنترل در این لحظات سرعت را کاهش نمی‌دهد مگر با دخالت راننده.
- احتمال خطا یا قطع شدن سیستم: همانطور که در بخش قبل توضیح داده شد، سیستم کنترل سرعت ممکن است به دلیل خطای سنسورها، مشکل در کلیدها یا اختلال ECU دچار نقص شود و این مساله برای راننده در لحظه استفاده، ناخوشایند یا حتی خطرناک خواهد بود.
کلام آخر
در مجموع، کروز کنترل یا همان سیستم کنترل سرعت یکی از کاربردی‌ترین فناوری‌های کمک‌راننده در خودروهای مدرن است که با ثابت نگه داشتن سرعت، هم راحتی سفر را افزایش می‌دهد و هم موجب کاهش خستگی و مصرف سوخت می‌شود. البته مانند هر سیستم دیگری، کروز کنترل نیز محدودیت‌هایی دارد و استفاده نادرست از آن، به ویژه در جاده‌های لغزنده، پرپیچ‌وخم یا شرایط آب‌وهوایی نامناسب، می‌تواند خطرساز باشد. با این حال، اگر راننده آگاهانه و در شرایط مناسب از این سیستم بهره ببرد و به هشدارها و خطاهای آن توجه کند، کروز کنترل می‌تواند تجربه‌ای ایمن‌تر، راحت‌تر و حرفه‌ای‌تر از رانندگی را فراهم کند.
سوالات متداول
آیا کروز کنترل مصرف سوخت را کم می کند؟
بله، در مسیرهای طولانی و بزرگراه ها معمولا مصرف سوخت را کاهش می دهد. چون کروز کنترل سرعت را ثابت نگه می دارد و از نوسان های بی دلیل پدال گاز جلوگیری می کند، موتور راندمان بهتری پیدا می کند. البته در جاده های پرشیب یا پرترافیک ممکن است تاثیر آن کمتر باشد.
تفاوت کروز کنترل ساده و هوشمند چیست؟
کروز کنترل ساده فقط سرعت ثابت را حفظ می کند و راننده باید فاصله با خودرو جلو را خودش مدیریت کند. اما کروز کنترل هوشمند (یا تطبیقی – ACC) با کمک رادار و دوربین، فاصله ایمن را با خودروی جلویی حفظ کرده، در صورت نیاز سرعت را کم یا زیاد می کند و حتی می تواند خودرو را متوقف و دوباره حرکت دهد.
آیا همه ماشین ها قابلیت نصب کروز کنترل دارند؟
خیر، اما بسیاری از خودروها به ویژه مدل های جدیدتر امکان نصب کروز کنترل را دارند. خودروهایی که دریچه گاز برقی دارند معمولا راحت تر این سیستم را پشتیبانی می کنند. در برخی مدل ها نیز مجموعه سیم کشی یا ECU سازگار نیست و نیاز به بررسی متخصص وجود دارد.