امید محمدی؛ بازار: تغییرات در جاده مخصوص بزودی با روی کار آمدن دولت چهاردهم آغاز خواهد شد. این تغییرات فقط منوط به جاده مخصوص نخواهد بود و وزارت صمت و سیاست های خودرویی این وزارتخانه نیز دستخوش تغییر قرار می گیرد. فارغ از بحث های جناحی و سیاسی جهت انتخاب وزیر صمت آینده، این نکته را باید به سکان دار جدید وزارت صمت یادآور شد که جهت حل مشکلات صنعت خودرو باید استراتژی و سیاست بالادستی تدوین کند، از همین رو جهت بررسی وضعیت فعلی خودروسازی و علل عقب ماندگی صنعت خودرو با علی میرزایی کارشناس ارشد صنعت خودرو به گفت و گو پرداختیم:
* صنایع خودروسازی در کشور از زیان انباشت، عدم سوددهی و چالش های توسعه رنج می برد، چرا خودروسازان خارجی حتی چینی ها چنین مشکلاتی ندارند؟
در محیط پویای معاصر، صنایع جهانی با چالش بزرگ تعهد به تحولات پایداری (با اعمال تغییرات بنیادین) مشروط بر نتایج مالی مطلوب برای سهامداران خود پایبند هستند. با رشد آگاهی جهانی در مورد مسائل زیست محیطی، شیوه های سنتی افزایش سود بدون توجه به تبعات و اثرات زیست محیطی، مفهومی ناپایدار تلقی می شود. در صنعت حمل و نقل دنیا رفاه شهروندان، تقویت فاکتورهای اقتصادی و اجتماعی با در نظر داشتن محدودیت های جغرافیایی باید تامین شود. جهت تحقق این هدف باید درک بنیادین از اولویت های ملی و تحولات بین المللی در راستای به حداقل رساندن همزمان اثرات منفی زیست محیطی، بی ثباتی اقتصادی و سیاسی جهت جلوگیری از تزلزل رشد صنایع وجود داشته باشد. پرداختن همزمان به این چالش های در هم تنیده برای حفظ ثبات حاکمیت نیز ضروری به نظر می رسد. با بالا رفتن درک شهروندان از اهمیت محیط زیست، کسب و کارها باید به صراحت تأثیرات خاص صنایع و محصولات خود را با شهروندان صادقانه به اشتراک بگذارند. رشد آگاهی شهروندان مشروط بر شفافیت تاثیرات مخرب محیط زیست منجربه تحول اکو سیستم حمل و نقل خواهد شد.
تغییرات صنعت خودرو کشور مستلزم شناسایی مؤثرترین اهرم ها برای تحول است
* کشورهای پیشرفته در صنایع خودروسازی چه تفکری را در واحدهای تولیدی حاکم کردند؟
کشورهای پیشرو در صنعت خودرو تفکرات چند بعدی و استراتژی های نوین برای آینده که زندگی، رفاه و منافع اقتصادی شهروندان را در بازارهای جهانی تضمین کند، تدوین و در سطح بین المللی اجرا کردند. در میان تحولات بین المللی فعلی که نظم های جهانی جدید ناشی از تقابل غرب و و چین ایجاد کرده، چالشی بر تدوین استراتژی های صنایع ملی ائمه و کرده است. برخی از بازارهای جهانی خودرو مانند بازار داخل، معضلاتی قانونگذاری، زیست محیطی یا استانداردی دارند که حل این ها نیازمند یک رویکرد جامع و کلان (ملی و بین المللی) است. بحث در مورد تغییرات صنعت خودرو کشور مستلزم شناسایی مؤثرترین اهرم ها برای تحول است.
دولت ها به عنوان مجری و متولی در کشورهای صنعتی و غیر صنعتی، اغلب مرتکب خطاهای تکراری می شوند
* بسیاری از کارشناسان معتقد هستند که عقب ماندگی صنعت خودرو ریشه در تصدی گری دولت دارد، نظر شما در این خصوص چیست؟
دولت ها به عنوان مجری و متولی در کشورهای صنعتی و غیر صنعتی، اغلب مرتکب خطاهای تکراری می شوند به عنوان مثال تکیه صرف بر الزامات یک بعدی (نا دید گرفتن دیگر ذینفعان)، عدم شفافیت در خصوص گذار حمل و نقل با شهروندان به عنوان ذینفعان اصلی، اولویت به تغییرات سطحی زود گذر و انتظار تغییر سریع صرفا مبتنی بر اعمال مقررات سختگیرانه از مهم ترین اشتباهات سیاستگذاران صنعتی است. متاسفانه متولیان صنعت خودرو تصور دارند که صنایع مادر قابلیت تغییر شیوه های تولید نداشته، این تصور منجربه تحمیل ضرر های اقتصادی هنگفت به این بنگاه های اقتصادی بزرگ می شود. عامل مشترک مقاومت در برابر تغییر در این دیدگاه ها فقدان درک دیدگاه سیستمی (مجموعه ای)، آینده نگری بلند مدت و تفکر استراتژیک است.
* موفقیت بلند مدت در اکوسیستم خودروسازی، حمل و نقل چگونه ایجاد می شود؟
دستیابی به موفقیت درازمدت یک اکوسیستم مستلزم داشتن یک دیدگاه کلی نگر، شناخت زیرساخت ها و تعاملات بین و درون سیستم ها مانند اقتصاد جهانی، پویایی ژئوپلیتیک و محیط کسب و کار است. اگر بخواهیم عمق این دیدگاه را درک کنیم باید گفت که شامل پیش بینی روندها، شناسایی نقاط همگرایی میان روندهای اصلی و پیش بینی نتایج احتمالی است. در این اکو سیستم مؤلفه های مانند تعیین اقدامات و زمان‌بندی‌های لازم برای تغییر مسیر فعلی و جلوگیری از غافلگیری فاجعه‌بار از ادامه فعالیت‌های تجاری و صنعتی بسیار مهم است. در این راستا یک استراتژی مؤثر مجموعه ای باید تدوین شود که بتواند به فرصت ها و تهدید ها به بازیگران صنایع خودروسازی پاسخ دهد.
* سیاستگذار صنعتی یا همان وزارت صمت چگونه باید درکی از تحولات کسب و کار داشته باشد؟
هنگامی که چالش های آینده و اقدامات لازم درک شدند، ارائه این موارد از نظر پیامدهایشان برای گزینه‌های استراتژیک، نقشه های راه تحول و مداخلات سیستمی حیاتی است. این رویکرد کسب و کار تجاری قانع کننده پایداری را ایجاد می کند که مفاهیم برجسته شده مانند بهره وری انرژی یا کاهش ضایعات یک محصول را نمایان می کند. استراتژی تجاری موثر مستلزم درک نحوه عملکرد شرکت ها و تجزیه و تحلیل گزارش های تجاری برای ارزیابی پیشرفت است. ارزیابی یک بازار با معیارهای پویا شامل دیدن تصویر بزرگ یک تحول و چارچوب بندی مشکلات در یک زمینه تجاری برای شناسایی راه حل های موثر و ایجاد فرصت های جدید است.
متاسفانه آنچه در دهه های اخیر در ایران مشاهده کردیم، نبود استراتژی موثر و گسترش تفکر تک بعدی و مقطعی صنعت خودرو است
* چرا صنعت خودرو ایران گرفتار تفکرات تک بعدی و تغییرات عدیده است؟
گذار به فن آوری های نوین مانند خودروهای برقی در صنعت خودرو نمونه ای از نیاز به آینده نگری سیستمی و دوری از تفکر تک بعدی و حزبی (دولت حاکم) است. با درک عوامل گسترده تر، پیش بینی روندها و ارائه محصولات تجاری قانع کننده (از نظر کیفی و قیمتی)، تولیدکنندگان خودرو می توانند پیچیدگی های این گذار را موفقیت گذرانده و آینده ای پایدار را ترسیم کنند. متاسفانه آنچه در دهه های اخیر در ایران مشاهده کردیم، نبود استراتژی موثر و گسترش تفکر تک بعدی و مقطعی صنعت خودرو ما را گرفتار پیچیدگی های مختلف کرده است. در حال حاضر مهم ترین امر در ایران بازگشت به اصول اولیه و تفکر استراتژیک در صنایع است. نباید به خاطر تنظیم مقطعی بازار، واردات بی رویه خودروهای لوکس انجام شود، این رویه آسایش عمومی را فدای ترافیک مضر با خودروهای گران قیمت خواهد کرد. تراز انرژی مساله ای چند وجهی است و کمبود شدید برق صنایع را تحت تاثیر قرار داده است، به خاطر سیاست گذاری غلط در دولت ها یارانه های بنزین در طول سالیان صنعت برق را تحت شعاع و فشار قرار داده است. تدوین چنین تفکرهای یک بعدی در کشور نه تنها انطباق با شرایط زیست محیطی را تضمین نمی کند، بلکه با اهداف اجتماعی گسترده تر همسو نیست و پایه های موفقیت بلندمدت تجاری و صنعتی را در هر دو سطح ملی و بین المللی ایران را سردرگم می کند. نیاز ایران حمل و نقل موثر و و تولید با کیفیت خودرو به جای واردات بی رویه خودروهای لوکس است که حتی دانش علمی و فنی تعمیر آن در کشور وجود ندارد. از نظر اقتصادی تا زمانی که خودرو در کشور یک کالای سرمایه به جای مصرفی تلقی می شود، تنظیم بازار با افزایش عرضه عمق علمی ندارد. امیدوارم استراتژی خودروسازی کشور با تغییر دولت و وزیر صمت دکرگون نشود.