با اعلام خبر پیش‌فروش خودرو‌های شرکت ایران خودرو، بانک‌ها چند روزی است اعلام می‌کنند برای افرادی که بخواهند حساب خود را وکالتی و ۲۳۰ میلیون تومان در آن بلوکه کنند، تسهیلات قرض الحسنه در نظر گرفته‌اند.

در تبلیغات بانک‌ها، به مبالغ ۸۰ تا ۱۳۰ میلیون تومان به عنوان تسهیلات قرض الحسنه اشاره شده است و افرادی که بخواهند از این تسهیلات استفاده کنند باید مابقی ۲۳۰ میلیون تومان را در حساب خود داشته باشند و بلوکه کنند. 

غیر از یکی دو بانک، بقیه بانک‌ها اعلام کرده‌اند که از یکصد تا ۱۳۰ میلیون تومان تسهیلات قرض الحسنه برای ثبت‌نام در طرح فروش ایران خودرو پرداخت می‌کند؛ بنابراین متقاضی با ۱۰۰ میلیون تومان موجودی می‌تواند به پیشخوان این بانک مراجعه کرده و برای استفاده از این تسهیلات و وکالتی کردن حساب خود اقدام کند.

دمیدن در آتش تقاضای غیرواقعی خودرو توسط بانک‌ها

وکالتی کردن حساب به این معناست که صاحب حساب به شخص یا سازمان و شرکتی اجازه برداشت پول از حساب خود بدون نیاز به تایید او را می‌دهد.

تبلیغات پر‌حجم بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات به ثبت‌نام کنندگان ایران خودرو این سوال را به ذهن می‌آورد چرا بانک‌ها که همیشه از نداشتن منابع برای پرداخت تسهیلاتی همچون ازدواج و مسکن گلایه دارند، این گونه مردم را به اخذ تسهیلات ترغیب می‌کنند؟

آیا منافعی در پرداخت این تسهیلات نهفته است که بانک‌ها حاضرند برای دادن تسهیلات به مردم این چنین رقابت کنند؟

در حال حاضر بانک‌ها در حال تحریک تقاضا در بازار خودرو هستند و با وجود اینکه طبق اعلام یکی از رسانه‌ها تعداد خودرو‌های قابل پیش‌فروش ایران‌خودرو حدود ۱۲۰ هزار دستگاه است، اما حدود ۲ میلیون نفر از ۲۴ مرداد تاکنون ثبت نام کرده‌اند همچنین تا پایان امروز هم فرصت برای وکالتی کردن حساب وجود دارد.

افراد ثبت‌نامی فعلا ۱۲.۵ برابر تعداد خودرو‌های قابل عرضه

در واقع تعداد افراد ثبت‌نامی فعلا ۱۲.۵ برابر تعداد خودرو‌های قابل عرضه است و این عدد افزایش می‌یابد.

جذابیت مالی پول‌های بلوکه‌شده و سود بانک‌ها

با توجه به اینکه قیمت خودرو‌های موجود در بازار به همت سبدگردان‌های خودروسازان داخل ۳۰ تا ۴۰ درصد با قیمت کارخانه‌ای اختلاف دارد، همین عامل موجب شده است که بخش زیادی از افراد با انگیزه دلالی وارد این فرآیند شوند و تقاضای واقعی ثبت نشود؛ بنابراین اقدام بانک‌ها در تبلیغ ثبت‌نام وام خودرو و پرداخت تسهیلات به آن، نوعی تبلیغ سرمایه‌داری و دلالی است.

در این‌باره یک کارشناس حوزه پولی و بانکی می‌گوید: به نظر می‌رسد ایران‌خودرو در رایزنی با بانک‌ها به دنبال یک معامله برد _برد هستند، زیرا با بلوکه شدن ۲۳۰ میلیون تومان از هر متقاضی حجم زیادی پول در بانک‌ها در دسترس آن‌ها قرار می‌گیرد که می‌توانند سود کلانی از آن به دست آورند.

علاوه بر این کارمزد دریافت شده از متقاضیان نیز منبع درآمد دیگری برای بانک‌ها خواهد شد که با افزایش تعداد متقاضیان وام، به آن هم اضافه می‌شود. 

به عنوان مثال اگر فقط یک میلیون نفر ۲۳۰ میلیون تومان در حساب خود بلوکه کنند ۲۳۰ هزار میلیارد تومان در بانک‌ها بلوکه می‌شود. این عدد بیشتر از کل مالیات فصول شده کشور در بهار امسال است که رقم آن ۱۹۵ هزار میلیارد تومان بوده است.

تامین اعتبار آسان و بی‌هزینه

هفته گذشته بانک‌ها در عملیات بازار باز ۱۷.۴ هزار میلیارد تومان با نرخ سود ۲۳ درصد و با سر رسید ۷ روزه تامین اعتبار کردند. 

در شرایطی که بانک‌ها فقط برای تامین ۱۷ هزار میلیارد تومان و برای یک هفته در عملیات بازار باز شرکت کرده و در قبال آن هم ۲۳ درصد سود پرداخت کرده‌اند، طبیعتاً بلوکه شدن دو هفته‌ای پول مردم با حجم حداقل ۲۳۰ هزار میلیارد تومان جذابیت مالی زیادی برای آن‌ها خواهد داشت بدون اینکه بخواهند سودی در قبال آن پرداخت کنند.

بانک‌ها برای جذب سپرده و بلوکه کردن این حجم پول از حربه پرداخت وام قرض‌الحسنه استفاده کرده‌اند که البته این موضوع هم تخلف است.

بانک مرکزی اعلام کرده است اولویت تسهیلات قرض‌الحسنه با متقاضیان وام ازدواج، فرزندآوری و وام مسکن است و اعطای تسهیلات بدون رعایت اولویت‌ها را نمی‌پذیرد و با بانک‌ها برخورد می‌کند.

منفعت ایران‌خودرو از تعداد بالای ثبت‌نام‌کنندگان

بانک‌ها پیش از این عدم توان خود در پرداخت وام ازدواج و فرزندآوری را بار‌ها اعلام کرده‌اند و حدود ۳۰۰ هزار نفر را در صف وام ازدواج نگه داشته‌اند، با این حال برای وکالتی‌کردن حساب، تسهیلات قرض الحسنه تا ۱۳۰ میلیون تومان را به مشتریان ایران‌خودرو پیشنهاد می‌دهند.

تحریک تقاضا با حربه ارائه تسهیلات از سوی بانک‌ها به نفع ایران خودرو نیز هست، زیرا با افزایش متقاضیان، قدرت چانه‌زنی ایران خودرو برای گران‌تر کردن محصولات خود پیش متولیان آن هم در بازاری انحصاری، بالا می‌رود و همین موضوع می‌تواند دستاویزی برای گرانی خودرو توسط این خودروساز باشد.

به همین دلیل به نظر می‌رسد این اقدام منسجم و هماهنگ بانک‌ها با همکاری ایران‌خودرو برای کسب سود دو طرفه اتفاق افتاده است تا هر دو به خواسته‌های خود در این حوزه برسند.

هشدار بانک مرکزی به بانک‌های وام‌دهنده برای حساب وکالتی خودرو‌

البته روز گذشته بانک مرکزی اعلام کرد که اولویت در پرداخت تسهیلات بانکی با تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج و فرزندآوری است و با بانک‌هایی که بدون در نظر گرفتن این اولویت‌ها تسهیلات داده‌اند، برخورد انضباطی می‌شود.