صنعت خودرو در ایران یکی از صنایع قدیمی و مادر به حساب می آید اما این صنعت با مدیریت دولتی در شرایط خوبی نیست و نیاز به تغییری اساسی احساس می شود.

در میان صنایع کشور، صنعت خودرو یک صنعت مهم و استراتژیک به حساب می آید. صنعتی که هم ریشه های قدیمی دارد و هم علاوه بر تامین نیاز بخش اصلی بازار، نقش بزرگی هم در اشتغال صنعتی کشور ایفا می کند. سیاست گذاری در صنعت خودرو به نحوی بوده که مدیریت بخش اصلی آن در دست دولت های مختلف چرخیده و در نتیجه این مدیریت، راندمان این صنعت اصلا راضی کننده نیست. نارضایتی عمومی از صنعت خودرو از یک طرف و زیان انباشته دو خودروساز بزرگ و دولتی کشور از طرف دیگر منجر به این شد که حتی رهبر انقلاب هم در مورد صنعت خودرو نقدهایی داشته باشند. ایشان بارها در مورد اهمیت خصوصی سازی صنایع صحبت کرده اند اما همچنان در صنعت خودرو عملیاتی شدن این امر را شاهد نیستیم. این در حالی است که ضرر ناشی از عدم خصوصی سازی روز به روز بیشتر می شود و خودروسازان دولتی زیان روی زیان می گذارند.

رهبر انقلاب در مورد وضعیت مدیریت بخش خصوصی پس از بازدید از نمایشگاه تولید داخل اشاره کردند : «شنیدم که در بعضی شرکت‌هایی که دولت و بخش خصوصی شریک هستند، با اینکه دولت سهم زیادی ندارد، مدیریت در اختیار دولت است، به نظر من این منطق ندارد. از شیوه‌های قانونی استفاده کنند و به خود مردم و سهامداران در واقع اختیار بدهند منتهی نظارت بشود.»

این نشان می دهد رهبری مطالبه خصوصی سازی عملیاتی را در صنایع دارد. مدیریت دولتی در این صحبت مربوط به وضعیت سهام بزرگ ترین خودروساز کشور یعنی ایران خودرو است. سهم دولت در ایران خودرو حدود ۵ درصد است و در برابر سهم بخش خصوصی حدودا ۳۰ درصد محاسبه می شود و با این وجود مدیریت این واحد بزرگ صنعتی در اختیار دولت است. دقت داشته باشید ایران خودرو و سایپا تا پایان خرداد سال جاری مجموعا ۲۷۰ همت زیان انباشته دارند و به نظر می رسد ادامه روند این دو خودروساز به شکل فعلی ممکن نیست.

البته در مورد رهایی از زیان دهی چند روزی است که بازگشت عرضه در بورس کالا مطرح می شود که قبل تر هم شاهد آن بوده ایم. عرضه خودرو در بورس کالا نوعی از عرضه است که در هیچ نقطه ای از دنیا رایج نیست و شاید به صورت مقطعی بتواند روال عرضه را سود ده سازد اما در مجموع تنها با تغییرات ساختاری در بدنه خودروسازی و مدیریت غیر دولتی می توان به آینده آن امیدوار بود.

به نظر می رسد حالا بیشتر از هر زمان دیگری لازم است خصوصی سازی عملیاتی یا مدیریت بخش خصوصی را جدی گرفت چرا که تمام المان های اقتصادی و توجه به مدل های موفق صنعتی در دنیا نشان می دهد که پویایی یک صنعت تنها با اداره بخش خصوصی ممکن است. این نکته ای است که رهبر انقلاب هم به آن تاکید دارد. اگرچه خصوصی سازی در سال های گذشته نمونه هایی ناموفق هم داشته اما با عمل بر اساس قانون و همچنین نظارت ادامه دار دولت، می توان به آینده این صنعت قدیمی در کشور امیدوار بود.

البته گفته می شود که شورای هماهنگی سران قوا این روزها با جدیت در حال تدوین طرحی برای واگذاری مدیریت خودروسازان دولتی به بخش خصوصی است و این مطالبه رهبری در حال پیگیری است. در این بین گویا شرط قید ۵ ساله و نظارت جدی بر عملکرد بخش خصوصی با محوریت تولید و اشتغال لحاظ شده است. نظارت جدی دولت و اهمیت نوع عملکرد بخش خصوصی از آن جهت مهم است که خصوصی سازی به نحو احسن انجام شود و از به وجود آمدن انحصار دوباره در این صنعت جلوگیری شود.