چین طی دو دهه اخیر به بازیگر اصلی صنعت نفت عراق تبدیل شده و در ۴۱ پروژه انرژی این کشور مشارکت دارد، درحالی که هیچ سرمایه‌گذاری فعالی در صنعت نفت ایران انجام نداده است. علت این مسئله، تحریم‌های آمریکا است که مانع از حضور چین در پروژه‌های ایرانی شده است. این در حالی است که ایران، نفت خود را با تخفیف‌های بالا به چین می‌فروشد، اما سرمایه‌گذاری وعده‌داده‌شده در قرارداد ۲۵ساله با چین تحقق نیافته است. در سوی دیگر، چین نفت عراق را استخراج کرده و به آمریکا می‌فروشد و ایران با مشکلات فناوری و مدیریت منابع نفتی روبه‌رو است.
سرمایه‌گذاری میلیاردی چین در عراق و غیبت در پروژه‌های نفت ایران
چین در دو دهه گذشته به یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران صنعت نفت عراق تبدیل شده و حضور گسترده‌ای در پروژه‌های نفت و گاز این کشور دارد. این در حالی است که با وجود روابط سیاسی نزدیک و قرارداد ۲۵ساله با ایران، هیچ سرمایه‌گذاری فعالی در پروژه‌های نفت و گاز ایران انجام نداده است. سرمایه‌گذاری‌های چین در عراق به ۱۰ میلیارد دلار نزدیک شده و این کشور در ۴۱ پروژه مختلف، شامل ۳۱ پروژه متمرکز بر نفت، مشارکت داشته است. برخی از این پروژه‌ها جایگزین شرکت‌هایی مانند اگزون‌موبیل آمریکا شده‌اند.
چین و گسترش فعالیت‌ها در عراق
چین ابتدا با سرمایه‌گذاری مشترک با شرکت‌های اروپایی و آمریکایی وارد صنعت نفت عراق شد و سپس با خرید سهام این شرکت‌ها، جایگاه خود را مستحکم کرد. اخیراً شرکت CNOOC چین قراردادی برای اکتشاف، توسعه و تولید نفت و گاز در میدان «بلوک ۷» عراق با شرکت دولتی «میدلند اویل» امضا کرده است. این قرارداد نشان‌دهنده گسترش نقش چین در پروژه‌های نفتی عراق است. در مقابل، آخرین حضور چینی‌ها در ایران به فاز ۱۱ پارس جنوبی مربوط می‌شود، که آن هم با خروج آمریکا از برجام و افزایش تحریم‌ها متوقف شد.
سرنوشت قرارداد ۲۵ساله ایران و چین
ایران و چین در سال ۱۴۰۰ قراردادی ۲۵ساله امضا کردند که شامل سرمایه‌گذاری‌های گسترده در بخش‌های نفت، گاز، پتروشیمی، و زیرساخت‌های دیگر بود. اما پس از گذشت سه سال، هیچ سرمایه‌گذاری جدی‌ای در بخش نفت و گاز ایران صورت نگرفته است. چین در عوض نفت ایران را با تخفیف‌های بالا خریداری می‌کند، اما به دلیل تحریم‌ها، از سرمایه‌گذاری مستقیم در پروژه‌های ایرانی پرهیز می‌کند.
چالش‌های پیش روی ایران در صنعت نفت
درحالی‌که چین نفت استخراج‌شده از عراق را به آمریکا می‌فروشد، ایران با چالش‌های جدی در صنعت نفت خود مواجه است. بیش از ۳۰۰ حلقه نفت و گاز در ایران به دلیل کمبود فناوری‌های پیشرفته غیرقابل بهره‌برداری شده است. همچنین برخی شرکت‌های ایرانی به جای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های داخلی، منابع خود را به پروژه‌های عراقی منتقل کرده‌اند. به گفته کارشناسان، ایران در مدیریت منابع نفتی و جذب سرمایه‌گذاران خارجی دچار ضعف است و نیازمند فناوری‌های پیشرفته برای بهره‌برداری از میادین مشترک با عراق است.
چشم‌انداز آینده نفت ایران و چین
با افزایش فشار تحریم‌ها، وابستگی ایران به چین به‌عنوان بزرگ‌ترین خریدار نفت خود همچنان ادامه دارد. با این حال، گزارش‌ها نشان می‌دهد که چینی‌ها به دنبال متنوع‌سازی منابع نفتی خود هستند و خرید نفت از دیگر کشورها، مانند آفریقا، را در دستور کار قرار داده‌اند. این تغییرات می‌تواند تأثیرات جدی بر روابط نفتی ایران و چین بگذارد.
source