طرح هدفمندی یارانه‌ها از سال ۱۳۸۹ در ایران آغاز شد و به سرعت به یکی از مهم‌ترین ابزار‌های دولت برای مقابله با اثرات تورم و حمایت از اقشار کم‌درآمد تبدیل شد. اما با گذشت بیش از یک دهه، واقعیت تلخی آشکار شده است؛ ارزش واقعی یارانه‌ها به شدت کاهش یافته و این موضوع اثرگذاری آنها را به طور جدی تحت تأثیر قرار داده است.

به گزارش سرویس اقتصادی تابناک، این روزها، واریز یارانه‌های نقدی ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی به حساب میلیون‌ها ایرانی به دلایل مختلف، از جمله تأخیر در پرداخت و یا عدم واریز به حساب برخی افراد، به یکی از موضوعات بحث‌برانگیز تبدیل شده است. یارانه‌ای که هر روز ارزش آن کمتر می‌شود، اما هنوز برای گروه‌های کم‌درآمد و دهک‌های پایین، به نوعی کمک‌حال محسوب می‌شود.

در سال ۱۳۸۹، دولت احمدی‌نژاد اولین یارانه نقدی به مبلغ ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان را به حساب سرپرستان خانوار واریز کرد. با توجه به نرخ دلار آن زمان، این مبلغ معادل ۴۵ دلار بود و سهم مهمی در بودجه خانوار داشت. اما طی سال‌های اخیر، با وجود افزایش مبلغ یارانه‌ها به ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومان، ارزش این مبالغ به شدت کاهش یافته است.

یارانه نقدی و تورم

در اردیبهشت ۱۴۰۱، دولت سیزدهم با هدف اجرای جراحی اقتصادی، طرح توزیع عادلانه یارانه‌ها را آغاز کرد. به گونه ای که یارانه‌های نقدی برای دهک‌های اول تا سوم به ۴۰۰ هزار تومان و برای دهک‌های چهارم تا نهم به ۳۰۰ هزار تومان افزایش یافت.

در آن زمان، این مبلغ‌ها به ترتیب معادل ۱۴ و ۱۰ دلار بودند. اما در شرایطی که نرخ دلار به شدت افزایش یافته و تورم به اوج خود رسیده است، ارزش این یارانه‌ها روز به روز کاهش می‌یابد. به طوری که در اولین روز زمستان ۱۴۰۳، با دلار ۷۷ هزار تومانی در بازار آزاد، یارانه ۴۰۰ هزار تومانی تنها معادل ۵ دلار و یارانه ۳۰۰ هزار تومانی حدود ۴ دلار است.

یارانه‌ها دیگر کفایت نمی‌کند

کاهش چشمگیر ارزش یارانه‌ها باعث شده که این کمک‌های نقدی، دیگر به اندازه گذشته قدرت خرید اقشار کم‌درآمد را تأمین نکند. افزایش قیمت کالا‌های اساسی و ضروری به گونه‌ای است که با یارانه ۳۰۰ هزار تومانی، تنها می‌توان دو قوطی شیرخشک ۴۵۰ گرمی یا ۳۰۰ گرم گوشت گوسفندی خرید. در حالی که یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی در سال ۱۳۸۹ معادل ۵۰ درصد هزینه ماهانه خرید مواد غذایی یک خانوار متوسط بود.

آقای همتی زمان اقدام فرا رسیده است

با توجه به کاهش ارزش یارانه‌ها و شدت گرفتن فشار اقتصادی بر طبقات کم‌درآمد، ضروری است که عبدالناصر همتی وزیر محترم اقتصاد، که در سال‌های اخیر به‌عنوان منتقد سیاست‌های اقتصادی دولت‌ها شناخته شده و همواره بر لزوم مدیریت تورم تأکید کرده است، اقداماتی مؤثر برای اصلاح وضعیت پرداخت یارانه‌ها و افزایش قدرت خرید مردم در نظر گیرد.

یه گزارش تابناک، این در شرایطی است که با توجه به رشد حداقل ۷۰ برابری نرخ دلار طی مدت مذکور، باید یارانه ۴۵۵۰۰ تومانی سال ۱۳۸۹ به حداقل ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان در سال جاری افزایش یابد تا حداقل اثرگذاری چهارده سال قبل را داشته باشد.