در่วง از 23 اسفند 1403، تصمیم جسورانه پزشکیان برای واگذاری ایران‌خودرو فاش شد. این تصمیم نشان می‌دهد که دولت به یک تغییر بنیادین در مدیریت صنعت خودرو روی آورده است. این اقدام می‌تواند در صورت اجرای صحیح، نتایج مثبتی به همراه داشته باشد.
صنعت خودروسازی ایران سال‌هاست که با مشکلات ساختاری، ناکارآمدی مدیریتی و چالش‌های متعدد روبه‌رو است. اما با این تصمیم تازه، امیدهای برای تحول در این حوزه افزایش یافته است. تجربیات سال‌های تحریم نشان داده است که بخش خصوصی، اگر فضای رقابتی و سالم داشته باشد، توان عبور از بحران‌ها را دارد.
بررسی چهار دهه حضور پررنگ دولت در خودروسازی نشان می‌دهد که این صنعت با حمایت‌های گسترده اما ناکارآمد، صرفاً به‌واسطه تنفس مصنوعی سرپا مانده است. مداخله‌های دولت در این صنعت منجر به هدررفت منابع ملی، کاهش بهره‌وری و از دست رفتن فرصت‌های کلیدی شده است.
قیمت‌گذاری دستوری و دخالت‌های مستقیم در بازار، نه‌تنها باعث افزایش قدرت خرید مردم نشده، بلکه زیان انباشته ۷۰۰ هزار میلیارد تومانی و توزیع ۵۰۰ هزار میلیارد تومان رانت را به همراه داشته است. این مسائل، علاوه بر تحمیل فشار اقتصادی بر مردم، اعتماد عمومی به توانایی متولیان صنعت خودرو را نیز کاهش داده است.
واگذاری ایران‌خودرو، پایان یک چرخه معیوب است. در سال‌های گذشته، دولت‌ها از ضرورت خصوصی‌سازی صنعت خودرو سخن گفته‌اند، اما در عمل، هیچ‌کدام جسارت اجرای آن را نداشتند. با این حال، حالا با تصمیم جدید، این طلسم شکسته شده است.
چالش‌ها و چشم‌انداز آینده
نقاط قوت و ضعف صنعت خودروسازی ایران شامل موارد زیر است:
– نقطه قوت:
* ظرفیت بالای تولید و صادرات خودروهای ایران‌خودرو.
* پیشنهاد اختصاصی سازی بخشی از صنعت خودروهای خودروسازی ایران توسط دولت برای تسهیل محصولات ایرانی در بازارهای جهانی.
– نقطه ضعف:
* مانند بسیاری از صنایع دیگر ایران، خودروسازی به دلیل عوامل مختلف مانند تحریم‌ها، کمبود مواد اولیه و رقابت با کشورهای توسعه یافته در این زمینه، دچار بحران شده است.
* صنعت خودروسازی ایران پس از دو دهه تلاش نسبت به خودروسازان کشورهای توسعه یافته مانند کره جنوبی، آلمان و ژاپن، هنوز عقب تر از آنهاست.