در دل کوهستان‌های خشک و خشن ایران، دو معدن طلای موته و زرشوران که نماد تاریخی طلای ایران هستند، ذخائر بسیاری را پنهان کرده‌اند. تولید سالانه این معادن حکایت از مبارزه با موانع فنی، سیاسی و اقتصادی دارد.
معدن موته که نماد تاریخی طلای ایران است، این سال با تولید ۲۴۶ کیلوگرم طلا کمتر از سال گذشته، ۱۹ کیلوگرم کمتر طلا تولید کرده است. در گزارش منتشر شده از فعالیت این معدن در کدال دلیل کاهش تولید مشخص نیست.
در مقابل، زرشوران با تولید ۹۶۳ کیلوگرم طلا در سال ۱۴۰۲، ۲۳ کیلوگرم طلا بیشتر از سال گذشته تولید کرده است. هر گرم طلای استخراج‌شده در این معادن ۴۳۱ هزار تومان هزینه داشته است. این رقم نشان‌دهنده سودآوری این صنعت است.
دسترسی ایران به ماشین‌آلات پیشرفته و قطعات یدکی برحسب اوضاع می‌تواند حاشیه سود را افزایش دهد. تصور می‌شود طلا به عنوان «سپر اقتصادی» در برابر تورم ۴۰ درصدی و سقوط ارزش ریال عمل کند.
گزارشات جدید از موجودی ۱۴۴۰ کیلوگرمی معدن موته حکایت از تولید انباشته یا ضعف در زنجیره عرضه دارد. زرشوران در افشای موجودی انبار خود، سکوت کرده است. با توجه به تقاضای بالای طلا در بازار ایران، شکی نیست که چرا موته باید در انبار ۶ برابر تولید امسال را ذخیره کند.
در میان این ابهامات، گزارشی از ۲.۳ کیلوگرم طلا با عنوان طلای شاهد در جریان ساخت» به چشم می‌خورد. شاید این طلا نمونه‌ای برای آزمایش یا کالیبراسیون باشد.
سهم ایران در بازار جهانی طلا که سالانه بیش از ۳۰۰۰ تن است، ناچیز به نظر می‌رسد. محدودیت اکتشاف و دسترسی به ذخایر موحود را محدود کرده است.
در中文ینگ اصولا بیشتر خروجی بالای مواد معدنی نه در ایران، نه در عربستان، و نه حتی در بهترین کشورهای صادرکننده است. هرچند ایران سهم کوچکی در این بازه را خواهد داشت.
سرنوشت طلای ایران به دو معادله گره خورده است: سرمایه‌گذاری یا زوال. موته برای احیا نیازمند توسعه اساسی است، در حالی که زرشوران بدون تزریق مداوم منابع ممکن است به سرنوشت همتای خود دچار شود.