ایران خودرو با افزایش ۱۶ درصدی تولید در فروردین ماه، بازار را غافلگیر کرد. وزارت صمت اخیرا گزارشی از تولید خودرو در کشور منتشر کرد که نشان می‌دهد ایران خودرو، برخلاف سال گذشته و شرکت سایپا، سال جدید را با قدرت آغاز کرده است.
بر اساس آمار، ایران خودرو در فروردین ماه ۲۹ هزار و ۶۲۶ دستگاه خودرو تولید کرده که نسبت به ۲۵ هزار و ۵۶۸ دستگاه خودرو در سال گذشته، نزدیک به ۱۶ درصد رشد داشته است.
در مقابل، شرکت سایپا فروردین ماه را با تولید ۱۸ هزار و ۳۹۵ خودرو آغاز کرد که نسبت به تولید ۲۵ هزار و ۲۹۳ خودرو در مدت مشابه سال گذشته، کاهش ۲۷ درصدی داشته است.
نکته قابل توجه این است که ایران خودرو و سایپا سال گذشته تقریبا به یک اندازه خودرو تولید کرده بودند و تنها ۲۷۵ دستگاه با هم اختلاف داشتند. اما امسال ایران خودرو در یک ماه ۱۱ هزار و ۲۳۱ خودرو بیشتر از سایپا تولید کرده است؛ یعنی بیش از ۱.۵ برابر. ایران خودرو همچنین ۴ هزار دستگاه بیشتر از فروردین سال گذشته تولید کرده است.
این تفاوت‌ها سوالاتی را در مورد دلایل این تغییرات ایجاد می‌کند. قبل از پاسخ به این پرسش، باید توجه داشت که نمی‌توان تنها به آمار فروردین ماه بسنده کرد و باید منتظر ادامه روند تولید در خطوط خودروسازان بود.
به اعتقاد تحلیلگران، این تفاوت‌ها را می‌توان به تغییر ریل ایران خودرو از دولتی به خصوصی نسبت داد. ایران خودرو و سایپا امروز با مشکلات مشابهی در زمینه تحریم، محدودیت تبادلات مالی، نوسانات ارزی، افزایش قیمت دلار، جهش ۵۵ درصدی تورم و افزایش ۴۵ درصدی هزینه دستمزد کارگران دست و پنجه نرم می‌کنند.
با این حال، ایران خودرو در نیمه بهمن ماه سال گذشته، فرصت یافت تا از قیود فلج‌کننده مدیریت دولتی رها شود. اگرچه در صنعت خودروسازی نمی‌توان در کوتاه‌مدت انتظار تغییر داشت، اما آمارها نشان می‌دهد که تغییر مسیر و آغاز اصلاحات ساختاری در ایران خودرو، نخستین نشانه‌های احیا را نشان می‌دهد.
در هفته‌های گذشته، زمزمه خصوصی‌سازی شرکت سایپا نیز بلندتر از قبل شنیده شد. ایران خودرو استراتژی دهگانه‌ای را در دستور کار خود قرار داده است، اما سایپا در همان سیکل معیوب و ویژه ساختارهای دولتی گرفتار است.
امروز، مدیریت ایران خودرو از تغییرات ناشی از تغییر دولت، رئیس جمهور و وزیر صمت مصون است؛ در حالی که مدیریت سایپا به دلیل دولتی بودن، همین فردا قابل تغییر است. این عدم ثبات و تفاوت سلیقه و سیاست مدیران، اجازه اجرای طرح‌های بلندمدت و اصلاح ساختاری را نمی‌دهد.
مدیریت ایران خودرو می‌تواند سریع‌تر و منعطف‌تر از گذشته با واقعیت بازار و نیاز مشتریان تصمیم‌گیری کند، اما سایپا حتی اگر مصمم به تغییر مسیر باشد، به دلیل بروکراسی سنگین، ساختار دولتی و فشارهای خارج از مجموعه، اختیار عمل ندارد.
این عوامل می‌توانند بخشی از دلایل تفاوت میان میزان تولید در ایران خودرو و سایپا در فروردین ماه باشند. هرچند قضاوت قاطعانه در این‌باره نیازمند زمانی بیشتر است، اما شاید این آمار نشانه آغاز احیای صنعت خودروسازی در کشور باشد.