نمایشگاه ایران اکسپو ۲۰۲۵ با هدف نمایش توانمندیهای تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی، معرفی ظرفیتهای صادراتی و جذب سرمایهگذار خارجی برگزار شد. این رویداد در حالی به پایان رسید که حضور پررنگ ۲۵۰۰ تاجر و نماینده از ۱۱۰ کشور، از جمله ۴۱ کشور آسیایی، ۲۱ کشور اروپایی، ۳۹ کشور آفریقایی، هشت کشور از قاره آمریکا و یک کشور از اقیانوسیه، این سوال را مطرح میکند که دستاوردهای این نمایشگاه چه بوده و چه قراردادهای عملیاتی از آن نتیجه گرفته شده است.
برخی از شرکتها حاضر در این نمایشگاه، هزینههای هنگفت اجاره غرفه و جانمایی مناسب را به برگزارکننده پرداخت کردهاند. این موضوع این سوال را ایجاد میکند که آیا هدف اصلی برگزاری این نمایشگاه، توسعه صادرات کشور است یا صرفاً منافع مالی شرکتهای برگزارکننده و متولیان اصلی آن اهمیت دارد.
موضوع قابل تامل، وجهه عمومی داشتن این رویداد و تخصصی نبودن آن است. نمایشگاههای تخصصی مخاطبان هدفمندتری را جذب کرده و برای شرکتهایی که محصولات یا خدمات بسیار تخصصی ارائه میدهند، کارایی بیشتری دارند.
همچنین، شنیدهها حاکی از آن است که از یک هلدینگهای صنعت نفت برای شرکت در این نمایشگاه، هزینه میلیارد تومانی درخواست شده است. این در حالی است که به فاصله اندکی پس از برگزاری این نمایشگاه، بزرگترین رویداد نمایشگاهی نفت، گاز و پتروشیمی کشور بهصورت تخصصی برگزار میشود.
جالب اینجاست که یکی از مجموعههای بانکی به هر دلیلی حاضر به مشارکت در این نمایشگاه نشده بود، با یک کمپین رسانهای هماهنگ مواجه شد که نشان میدهد این نمایشگاه از منابع قابل توجهی برخوردار است.
به همین جهت، نگرانی وجود دارد که شاید شرکتها را با اهرمهای مختلف به حضور در این نمایشگاه مجبور میسازند؛ هرچند ممکن است این نمایشگاه عمومی آوردهای برای مجموعهها نداشته باشد. بنابراین، شفافیت در هزینهها و دستاوردهای نمایشگاه ایران اکسپو میتواند به برطرف شدن این نگرانیها کمک کند.
پیشنهاد میشود که اگر نمایشگاه مذکور خروجی آنچنان است که بیش از ۲۵۰۰ تاجر و نماینده از ۱۱۰ کشور در آن شرکت میکنند و منجر به توسعه صادرات کشور اعم از نفتی و غیرنفتی میشود، دولت شرایط حضور رایگان همه شرکتهای توانمند را که در خود توان صادرات میبینند، مهیا سازد و صرفاً غرف بهصورت خودساز در اختیار شرکتکنندگان باشد.
از سویی، اگر ۲۶۰۰-۲۷۰۰ تاجر بینالمللی به این نمایشگاه آمدهاند، خروجی ایران اکسپو در سال جاری و سنوات گذشته باید بسیار درخشان و جذاب باشد تا جایی که قراردادهای بینالمللی ناشی از همکاریهای تجاری و صادراتی باید بر حجم صادرات کشور، افزایش توان فنی و مهندسی و مسائلی از این دست سایه جدی بیافکند.
ایران اکسپو ۲۰۲۵ گرچه به ظاهر تلاشی برای بازنمایی ظرفیتهای صادراتی و فرصتهای سرمایهگذاری ایران به شمار میرود، اما در عمل بهدلیل محدودیتهای موجود، این قراردادها به همکاری بلندمدت منجر نمیشود. بنابراین، برگزاری این نمایشگاه نه تنها نتیجه مثبتی بهدنبال ندارد، بلکه صرفاً به دلیل عدم شفافیت، هزینههای بالای مشارکت در آن، عدم اثبات اهلیت تجار شرکتکننده در این رویداد و مسائلی از این دست، با ابهامات زیادی روبرو است.