آزادسازی واردات خودرو در دو سال گذشته شاید بهترین تصمیم برای نجات بازار خودرو از افزایش قیمت‌ها بود؛ اما در مرحله اجرا، عرضه خودروهای خارجی به بازار نه تنها عامل سرکوب قیمت‌ها نشد، بلکه با شکاف قیمتی فراوان و ضعف خدمات پس از فروش به دست مشتریان رسید. اکنون با گذشت بیشتر از ۴۵ روز از سال جاری، براساس اخبار منتشره هیچ خودرو جدیدی از گمرکات ترخیص نشده و سامانه ثبت سفارش نیز به تازگی مسدود شده است. تداوم این شرایط در کنار جبر تحریم‌های ظالمانه می‌تواند بازار خودرو را بار دیگر مستعد جهش قیمت‌ها کند.
در این شرایط، آینده خودروهای خارجی در بازار را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا می‌توان به عرضه بیشتر این محصولات در سال جاری امیدوار بود؟
متاسفانه در وضعیت فعلی کشور که بیشترین فشار تحریم‌های ظالمانه وجود دارد، تامین بسیاری از کالاهای اساسی و خودرو با چالش‌های جدی مواجه است. آزادسازی واردات خودرو طی ۲ سال اخیر را می‌توان یک رویداد تاریخی معرفی کرد؛ چرا که در مقاطعی مانند دهه ۷۰ که وضعیت ارزی و روابط بین‌المللی کشور مساعدتر بود، واردات خودرو ممنوع بود. اما در شرایط فعلی که ارز کافی برای واردات وجود ندارد و زیرساخت مناسبی نیز برای این مهم ایجاد نشده؛ واردات خودرو بدون استراتژی یا برنامه مدون آزاد شد.
زیرساخت توزیع و عرضه مناسبی برای واردات خودرو نداریم، از سوی دیگر وضعیت خدمات پس از فروش این محصولات نیز شفاف نبوده و نیازمند نظارت بیشتر است.
هدف واردات خودرو برای ایجاد رقابت با تولیدکنندگان داخلی بود یا کاهش التهاب و سرکوب قیمت‌ها در بازار؟
هدف واردات خودرو اگر ایجاد رقابت بود، باید به شکلی فراگیر و با برنامه اجرا می‌شد. در حال حاضر، ارزان‌ترین خودروی وارداتی در بازار حدود ۲ میلیارد تومان قیمت دارد که اصلاً در رقابت با محصولات داخلی نیست. زیرا گران‌ترین خودرو تولید داخل در بازار حدود ۱.۲ میلیارد تومان ارزش دارد. مشکل ما این است که واردات خودرو بیشتر شبیه یک ویترین است، زیرا زیرساخت توزیع و عرضه مناسبی برای واردات خودرو نداریم، از سوی دیگر وضعیت خدمات پس از فروش این محصولات نیز شفاف نبوده و نیازمند نظارت بیشتر است.
شما پیشتر به عدم زیرساخت‌ها و عرضه خودروهای وارداتی اشاره کردید، شاهد هستیم که سامانه یکپارچه فروش و ثبت سفارش راه‌اندازی شده است، این دو سامانه چه تاثیری در بازار دارند؟
این سامانه‌ها هم نتوانستند انتظارات بازار را برآورده کنند؛ خودروها در گمرک مانده‌اند، برخی در پارکینگ‌ها خاک می‌خورند و عرضه به بازار به‌شکل واقعی انجام نشده است. اختلاف قیمت خودروهای وارداتی میان سامانه و بازار آزاد هنوز زیاد است؛ تا زمانی که تحریم‌ها پابرجا باشد، واردات خودرو بیشتر یک نمایش تبلیغاتی به جای سیاست اقتصادی مؤثر خواهد بود. امیدواریم با بهبود روابط بین‌المللی شاهد ورود خودروهای اروپایی، کره جنوبی و ژاپنی تولید کارخانه مادر به جای مونتاژ در چین باشیم.
به ورود خودروهای خارجی توسط شرکت‌های مادر اشاره کردید، حضور نمایندگی خودروسازان اروپایی و آسیا جنوب شرقی چه تاثیری در بازار دارد؟
تنها در صورتی که تحریم‌ها برداشته شود، می‌توان به ورود نمایندگی‌های رسمی و عرضه گسترده خودروها امیدوار بود. آن زمان است که هم به لحاظ کیفی می‌توان رقابت ایجاد و هم به لحاظ کمی بر بازار تأثیر خواهد گذاشت. البته همین تعداد محدود خودرو هم که وارد شده، تأثیر روانی مثبتی بر کنترل قیمت‌ها داشته؛ ولی کافی نبوده است.
به تازگی اخباری از جدیت ورود خودروهای کارکرده به گوش می‌رسد، به نظر شما این محصولات بالاخره به بازار کشور خواهند رسید؟
واردات خودروهای کارکرده را باید یک ابزار روانی دیگر نامید؛ هر وقت عرضه خودرو با مشکل مواجه یا برای سال جاری کاهش تولید پیش‌بینی می‌شود، بحث ورود خودروهای دست دوم مطرح می‌شود. اما در عمل، متولیان و فعالان در واردات خودروی صفر کیلومتر هم مانده‌اند، چه برسد به خودروهای کارکرده؛ بدون مکانیزم شفاف، این طرح‌ها بیشتر ابزار گفتاردرمانی به جای اتخاذ راه‌حل واقعی است.
کارشناسان نوید از بهبود روابط بین‌المللی و واردات خودرو گسترده می‌دهند، به نظر شما این مساله چه تاثیری در بازار خودرو خواهد داشت و سیاستگذاران صنعتی باید چه اقدامی انجام دهند؟
امیدوارم این بار اشتباه دهه ۷۰ خورشیدی تکرار نشود، در دهه ۷۰ خورشیدی تا سال ۱۳۸۴ واردات خودرو را ممنوع کرده بودند، این تصمیم با بهانه حمایت از خودروساز داخلی انجام شد که منتج به فضای انحصاری برای بازار خودرو شد. درحالی‌که کشورهایی مانند چین و ترکیه با باز کردن درهای واردات خودرو، صنعت خود را به سمت رقابت و رشد سوق دادند. سیاستگذاران و متولیان صنعت و بازار خودرو باید از این نوع استراتژی پند گرفته و برای ایجاد رقابت و توسعه صنایع خودروسازی، مسیر فرآیند واردات خودرو را بعد از بهبود روابط بین‌الملل بهبود بخشند.