صنعت سیمان روزهای سختی را پشت سر میگذارد. از یک سو، محدودیتهای برقی باعث توقف ۱۵ روزه تولید سیمان شده و از سوی دیگر، ابلاغیه جدید بورس کالا در مورد نحوه قیمتگذاری سیمان، بازار را با دور جدیدی از افزایش قیمتها مواجه کرده است.
قیمت سیمان در یک ماه گذشته تقریباً دو برابر شده و از پاکتی ۱۱۵ هزار تومان به ۲۳۰ هزار تومان رسیده است. به نظر میرسد دلیل این افزایش قیمت، تعطیلی و کاهش تولید کارخانهها، ابلاغیه جدید بورس کالا و سودجویی دلالانی است که راهی تازه برای ورود به بازار بورس کالا پیدا کردهاند.
فعالان صنعت فولاد و سیمان با اعلام اولتیماتوم وزارت کشور برای توقف ۱۵ روزه تولید فولاد و سیمان به دلیل محدودیتهای برقی، شوک بزرگی را تجربه کردند. ساعت خاموشی در صنایع سیمان از صبح تا غروب تعیین شده است که این به معنای کاهش تدریجی خوراک کوره یا خاموشی کورهها میشود و میتواند منجر به خرابی کورهها، اتلاف مواد اولیه و افزایش هزینههای راهاندازی مجدد شود.
ابلاغیه جدید بورس کالا در مورد تغییر نحوه قیمتگذاری سیمان، بازار را با افزایش قیمتها مواجه کرده است. شاید قیمت سیمان در تالار صنعتی بورس کالا به دلیل سازوکارهای کنترلی با تاخیر و با شیب ملایمتری افزایش یابد، اما از آنجایی که سیمان از بورس کالا خریداری و به دست مصرفکننده نهایی در بازار آزاد میرسد، چندین واسطه و خردهفروش سود خود را به قیمتها اضافه میکنند و قیمتها در بازار نجومی میشود.
شکاف قیمتی بورس و بازار آزاد بهانهای برای دلالان شده است. محدودیت عرضه و افزایش تقاضا در بازار آزاد، فاصله قیمتی بین این دو بازار را افزایش داده و شکاف قیمتی انگیزه حضور دلالان و واسطهها را برای خرید از بورس و فروش با قیمت بالاتر در بازار آزاد افزایش میدهد و در نهایت منجر به احتکار و افزایش بیشتر قیمت سیمان در آینده نه چندان دور میشود.
افزایش قیمت سیمان که یکی از مصالح اصلی در صنعت ساختمانسازی است، بر هزینه تمام شده پروژههای ساختمانی اثر میگذارد. علاوه بر آن، کمبود سیمان هم به کند شدن روند اجرای پروژههای ساختمانی و تاخیر در تحویل آنها دامن میزند و این عوامل منجر به افزایش قیمت مسکن، کاهش قدرت خرید متقاضیان و تقویت رکود در بخش مسکن میشود.
برخی کدهای بورسی، چند ماه پیش سیمان را با قیمت پایین خریداری کردهاند ولی تاکنون آن را از کارخانه خارج نکردهاند و حالا در این شرایط بحرانی قصد خروج آن را دارند. این در حالی است که تا سال گذشته قانونی وجود داشت که خریداران باید ۸۰ درصد سیمان خریداریشده را ظرف یک هفته از کارخانه خارج میکردند، اما این قانون برداشته شده و اکنون سیمانهایی که خروجی نداشتهاند همچنان در انبارها ماندهاند.
کارخانههای بتن آماده که خود مصرفکننده واقعی سیمان هستند، مجبورند برای تأمین مواد اولیه به واسطهها مراجعه کرده و سیمان را با قیمتهای غیرواقعی تهیه کنند. بنابراین لازم است نظارت شود که تا زمانی که موجودی قبلی خریدار از کارخانه خارج نشود، اجازه خرید جدید داده نشود. همچنین کدهای بورسی و نقشدار باید به دقت بررسی شوند و تنها به افراد و مجموعههایی داده شود که دارای پروانه کسب و مجوز تولید باشند.
با محدودیتهای خاموشی اجباری بر کارخانههای سیمان، شوک جدی به بازار سیمان وارد شده است که احتمالا با افزایش قیمتها و ایجاد اختلال در زنجیره تامین، خسارات زیادی به صنعت ساختمانسازی وارد میکند. اما به نظر میرسد با کوتاه کردن دست دلالان از بازار بورس کالا و تامین انرژی حداقلی برای صنایع، بتوان از چالشهای این صنعت عبور کرد.