بازار خودرو ایران در سالهای اخیر به دلیل تحریمها و سیاستهای ناکارآمد و تصمیمات نادرست، دچار نوسانات شدید و بیثباتی بسیاری شده است. در حال حاضر، رکود اقتصادی و کاهش قدرت خرید مردم نیز بر وضعیت کنونی بازار تأثیر گذاشته و باعث شده که بازار خودرو در کشور در شرایط سکون و بیرمقی به سر ببرد.
در سالهای گذشته، دولت برای تنظیم بازار از ابزار قیمتگذاری دستوری استفاده کرده و سیاستگذاران برای کنترل بازار با سرکوب قیمت، فشار زیادی بر روی تولیدکنندگان وارد کردهاند. نتیجه این سیاستها باعث شده که خودروسازان روزبهروز دچار بحرانهای عمیقتری شوند و خودرو از دسترس افراد خارج شود.
علاوه بر تحریمها و تصمیمات نادرست، مجموعهای از عوامل، از جمله ممنوعیت واردات خودرو طی ۵ سال و تشدید سیاستهای قیمتگذاری دستوری، بازار خودرو را با بحران عمیقتری مواجه ساخته است. در این میان، هم تولیدکنندگان و هم مصرفکنندگان بیشترین آسیب را دیدهاند.
در شرایط کنونی، نوسان نرخ ارز نیز سبب فراز و فرود قیمت انواع خودرو در بازار شده و تصمیمگیری برای خرید خودرو را سخت کرده است. علیرغم اینکه گفته میشود واردات خودرو میتوانست سرکوب قیمتی در بازار ایجاد کند، اما شاهد رشد نرخ انواع خودرو در بازار فعلی هستیم.
نگاهی به بازار خودرو در شش ماهه دوم سال گذشته نشان میدهد که علیرغم نوسانات شدید ارزی، بازار خودرو نوسانات قیمتی شدیدی را تجربه نکرد، زیرا کاهش قدرت خرید و خروج خودرو از سبد مصرفی عموم مردم، دلیل این ثبات نسبی بود.
در سال جاری، سیاستگذاران همچنان برای کنترل بازار، همان ابزار قیمتی را بهکار گرفتهاند. این در حالی است که ابزارهای دیگری نیز وجود دارند که سیاستگذاران میتوانند از آنها استفاده کنند و آسیبی به صنعت نزنند. ضمن اینکه ابزار مورد علاقه آنها تنها در کوتاهمدت موجب کنترل قیمت میشود، اما روندهای بلندمدت نشان میدهد که همین قیمتگذاری دستوری، مهمترین مانع تنظیم بازار خودرو بوده است.
در بازار وارداتی، تعرفه به ۱۰۰ درصد و مبنای ارز محاسباتی به ۷۰ هزار تومان رسیده است. بنابراین، قیمت خودروهای وارداتی به شدت افزایش یافته و حضور وارداتیها نیز نمیتواند در بازار خودرو منجر به تنظیم شود.
در حال حاضر، بازار خودرو در وضعیتی پرابهام قرار دارد و تغییرات قیمتی محدودی در بازار داخلیها و رشد عجیب مونتاژِیها رخ داده است. فعالان بازار معتقدند که با وجود رکود و بلاتکلیفی تقاضا، بازار همچنان در سایه نبود سیاستهای مشخص و عرضه محدود، در انتظار جرقهای برای تغییرات بزرگتر است.
در شرایط امروز، فقدان عوامل مؤثر و محرک جدی در سمت عرضه و تقاضا مشهود است. رکود معاملاتی، بلاتکلیفی خریداران و نبود سیاستگذاری مشخص در حوزه واردات خودرو باعث شدهاند تا نوسانات نرخ ارز بیش از پیش بر انتظارات قیمتها سایه بیندازند.
برخی از کارشناسان بازار خودرو بر این باورند که عواملی چون کاهش درآمد سرانه، تورم مزمن، تحریمها، سیاستهای دستوری در قیمتگذاری و نبود رقابت موثر، از جمله مسائلی هستند که به افزایش زمان انتظار برای خرید خودرو دامن زدهاند.
در بازار محصولات داخلی، قیمت برخی از خودروها تغییر کرده است. به عنوان مثال، قیمت سهند S دندهای بنزینی با رشد پنج میلیون تومانی به ۵۸۰ میلیون تومان رسیده است. سمند سورن پلاس XU۷P بنزینی مدل ۱۴۰۴ با کاهش پنج میلیون تومانی به قیمت ۷۱۵ میلیون تومان بازگشته است. تارا اتوماتیک V۴ مدل ۱۴۰۴ بدون تغییر نسبت به روز گذشته، به قیمت یک میلیارد و ۱۵۰ میلیون تومان معامله میشود.