بازار خودرو ایران در وضعیت ناپایداری به سر می‌برد. کمبود مواد اولیه و قطعات، تاخیر در تولید و تحویل خودرو، و افزایش هزینه‌های تولید، همگی دست به دست هم داده‌اند تا این وضعیت بحرانی ایجاد شود. این شرایط نه تنها در سال جاری، بلکه در سال‌های اخیر نیز بازار خودرو ایران را با بحرانی عمیق و چندوجهی مواجه کرده است.
ریشه‌های این بحران نه تنها در تحولات داخلی، بلکه در فشارهای خارجی و سیاست‌های حاکم بر صنعت و اقتصاد کشور نیز قابل بررسی است. مشکلات ناشی از کمبود عرضه، بی‌ثباتی در قیمت‌ها، و عدم تعادل میان تقاضای مصرف‌کننده و ظرفیت تولید، باعث شده است که بازار خودرو به جای یک سازوکار سالم اقتصادی، به صحنه‌ای برای جولان دلالان و سوداگران تبدیل شود.
علاوه بر شرایط کلی بازار خودرو، سیاست‌های محدودکننده واردات خودرو و قطعات، تحریم‌های بین‌المللی، و مشکلات عدیده ارزی، چرخه تولید و عرضه خودرو در کشور را با موانع جدی روبرو کرده است. این محدودیت‌ها، در کنار مدیریت ناکارآمد و سیاست‌گذاری‌های دستوری، وضعیتی را فراهم کرده است تا خودروسازان داخلی نتوانند به نیاز واقعی بازار پاسخ دهند.
وضعیت و آشفتگی کنونی در بازار خودرو، دیگر چالشی صنعتی نیست، بلکه می‌رود به تدریج به بحران اجتماعی و اقتصادی بزرگی بدل شود. این اتفاق، تبعات آن مدتهاست در سبد خانوارهای ایرانی به وضوح قابل مشاهده و ارزیابی است.
نظام قیمت‌گذاری دستوری که قرار بود به کنترل بازار و حمایت از مصرف‌کننده کمک کند، خود به منبع اصلی مشکلات تبدیل شده است. قیمت‌های مصوب کارخانه‌ای با قیمت‌های واقعی بازار آزاد فاصله‌ای فاحش پیدا کرده که باعث رشد قارچ‌گونه رانت، سودجویی، و فساد در زنجیره تامین و فروش خودرو شده است.
این فاصله قیمتی نه تنها به نفع مصرف‌کننده واقعی نیست، بلکه به سوءاستفاده و ایجاد صف‌های طولانی و بازار سیاه دامن زده است. شرایطی که عمده خریداران را مجبور به پرداخت مبالغ هنگفت در بازار آزاد کرده و بسیاری از متقاضیان با قدرت خرید پایین را نیز از دسترسی به این بازار خودرو محروم کرده است.
در کنار چنین مسائلی، افزایش نرخ ارز و تورم عمومی نیز بر شرایط بحران‌زده بازار خودرو دامن زده است. جریانی که متاثر از نابسامانی‌های اقتصادی منجر به رکود تورمی در بازار شده است. از سویی قضای حاکم بر طرف عرضه از جذابیت و توان سرمایه‌گذاری برای تولید و توسعه فناوری‌های نوین کاسته و توسعه پایدار صنعت خودرو را به چالش کشیده است.
برای اصلاح این وضعیت، توصیه مهم و ضروری کارشناسان این است که دولت، خودروسازان، و نهادهای نظارتی، با همکاری و اتخاذ راهبردهای بلندمدت و سازگار، بازار خودرو را به تعادل برگردانند. افزایش شفافیت در فرآیند عرضه و توزیع، حذف قیمت‌گذاری دستوری و جایگزینی آن با مکانیزم‌های بازارمحور، تسهیل واردات به منظور تامین نیاز بازار و ایجاد رقابت واقعی و سالم بین خودروسازان، از مهم‌ترین گام‌هایی است که باید در این مسیر برداشته شود.
در هفته‌ای که گذشت، بازار خودرو به علت نوسان قیمت ارز تا حدودی پرنوسان و صعودی بود. قیمت خودروها در اوایل هفته گذشته نوسان نسبی را تجربه کرد و با شروع تعطیلات دوباره با کاهش قیمت‌ها در رکود فرورفت. اما در آغاز این هفته، به رغم ثبات ارزی حاکم، التهابات مربوط به جریان عرضه و اخبار مربوط به سیاست‌های قیمت‌گذاری، بازار را با جهش قیمتی روبرو کرده است.
بازار خودرو در واکنش به این شرایط و برخی اخبار سیاسی شاهد جهش قیمت در اغلب محصولات داخلی بوده است. این افزایش قیمت‌ها انتظارات تورمی را تقویت کرده و موجب احتیاط خریداران شده است.
بررسی بازار خودروهای داخلی نشان می‌دهد نوسانات قیمتی به اوج خود رسیده است. برخی خودروها افزایش قیمت داشته‌اند، برخی نیز کاهش یا ثبات قیمت را تجربه کرده‌اند. این نوسانات بیشتر در بازار آزاد مشاهده می‌شود.
رصد قیمتی از سایت‌های داخلی نشان می‌دهد خودروهایی مانند اطلس، ساینا، و رانا پلاس درصد افزایش قیمت‌ها بوده‌اند. اطلس G از محصولات جدید سایپا با رشد حدود یک میلیون تومانی نسبت به روز گذشته در محدوده ۶۳۰ میلیون تومان قرار گرفته است.
پژو ۲۰۷ دنده‌ای TU۵ مدل ۱۴۰۴ در بازار با افزایش ۲۵ میلیونی به ۸۵۰ میلیون تومان رسیده است و پژو ۲۰۷ پانوراما دنده‌ای نیز با افزایش ۵ میلیون تومانی، ۹۲۰ میلیون تومان قیمت خورده است.
پژو ۲۰۷ پانوراما اتوماتیک TU۵P مدل ۱۴۰۴ نیز در حدود ۲۵ میلیون تومان گران شد و یک میلیارد و ۱۳۵ میلیون تومان معامله شده است. پژو ۲۰۷ TU۳ مدل ۱۴۰۴ هم در بازار با افزایش ۵ میلیون تومانی، ۷۵۰ میلیون تومان قیمت پیدا کرد.
تارا اتوماتیک LX V۴ مدل ۱۴۰۴ در بازار خودرو امروز نیز با افزایش ۵ میلیون تومانی، یک میلیارد و ۱۸۰ میلیون تومان قیمت خورد. قیمت تارا اتوماتیک V۲ مدل ۱۴۰۳ نیز با افزایش ۵ میلیون تومانی، به یک میلیارد و ۴۰ میلیون تومان رسید. تارا دنده‌ای V۱ مدل ۱۴۰۳ نیز ۹۰۰ میلیون تومان قیمت خورده است.
گزارش‌ها از بازار خودرو نشان می‌دهد دناپلاس EF۷ اتوماتیک توربوآپشنال در حدود یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان قیمت خورد. پژوپارس ELX مدل ۱۴۰۳ نیز به قیمت ۸۴۵ میلیون تومان رسیده است.
همچنین در میان سایر محصولات، پراید ۱۵۱ SE مدل ۱۴۰۴ با کاهش ۵ میلیون تومانی، به قیمت ۴۳۵ میلیون تومان فروخته شده است. ساینا S در اصل فیس لیفت ساینا EX و SX است با رشد سه میلیون تومانی در محدوده ۵۱۵ میلیون تومان رکورد زده است.