با اجرایی شدن الزامات استانداردهای ۸۵گانه خودرویی در کشور، اکنون تمام خودروهای تولید داخل و مونتاژ شده موظف به تجهیز به سیستم پایش فشار باد تایر (TPMS: Tire Pressure Monitoring System) هستند. اگرچه هدف این سامانه ارتقای ایمنی رانندگی، کاهش مصرف سوخت، و افزایش عمر تایرهاست، اما در عمل بسیاری از رانندگان با خطاهای مکرر این سیستم مواجه‌اند، حتی زمانی‌که باد تایرها به‌درستی تنظیم شده است. در این مقاله ضمن معرفی کامل این سیستم، به دلایل بروز خطا و راهکارهای واقعی و اصولی برای جلوگیری از هشدارهای مکرر می‌پردازیم.
معرفی سیستم پایش فشار باد تایر (TPMS)
سیستم TPMS یک سامانه الکترونیکی است که وظیفه دارد فشار باد درون تایرها را به‌صورت لحظه‌ای اندازه‌گیری کرده و در صورت کم بودن یا افزایش بیش از حد فشار، به راننده هشدار دهد. این سیستم در دو نوع مستقیم (Direct) و غیرمستقیم (Indirect) وجود دارد، اما در اغلب خودروهای ایرانی از نوع مستقیم استفاده می‌شود.
در نوع مستقیم، سنسورهای اختصاصی در داخل هر رینگ (معمولاً بر روی والو تایر) تعبیه می‌شوند. این سنسورها فشار واقعی باد تایر را اندازه‌گیری کرده و اطلاعات را به ECU (واحد کنترل الکترونیکی خودرو) ارسال می‌کنند. در صورت تشخیص فشار کمتر از حد مجاز تعیین‌شده توسط شرکت سازنده، نشانگر هشدار باد تایر در صفحه کیلومتر روشن می‌شود. این سیستم دقت نسبتاً بالایی دارد، اما گاه به دلایلی که در ادامه بررسی می‌کنیم، دچار هشدارهای اشتباه می‌شود.
مشکل رایج: هشدار کمبود باد با وجود تنظیم دقیق
یکی از مشکلات پرتکراری که دارندگان خودروهای جدید ایرانی با آن مواجه‌اند، روشن شدن چراغ هشدار باد تایر حتی پس از تنظیم دقیق فشار باد تایر مطابق توصیه شرکت سازنده است. به‌طور مثال، اگر مقدار توصیه‌شده برای فشار باد تایر ۳۰ PSI (پوند بر اینچ مربع) باشد، راننده با مراجعه به آپاراتی، دقیقاً همین مقدار را تنظیم می‌کند، اما چند کیلومتر پس از رانندگی، باز هم هشدار روی صفحه ظاهر می‌شود.
این مشکل باعث شده که برخی تعمیرکاران و آپاراتی‌ها پیشنهاد کنند باد تایرها را ۳ تا ۵ بار بیشتر از حد توصیه‌شده تنظیم کنید تا چراغ خطا خاموش شود. اگرچه این کار ممکن است موقتاً مؤثر باشد، اما خلاف استاندارد است و می‌تواند منجر به مشکلاتی در کیفیت رانندگی مانند افزایش خشکی سواری، کوبش، و کاهش چسبندگی تایر در پیچ‌ها شود.
علت بروز این خطا چیست؟
دلایل متعددی باعث می‌شوند که سیستم TPMS، حتی در شرایط باد مناسب، همچنان خطای کم‌بودن باد را اعلام کند:
- تغییر دما: یکی از مهم‌ترین عوامل، تغییر دمای هوا و سطح تایر است. فشار باد تایر تحت‌تأثیر دما قرار می‌گیرد؛ به‌طور مثال، در صبح زود یا هوای سرد، فشار باد افت می‌کند و باعث فعال‌شدن هشدار می‌شود، درحالی‌که بعد از گرم شدن هوا یا حرکت خودرو، فشار به حالت عادی بازمی‌گردد.
- کالیبراسیون حساس سنسورها: در برخی خودروها، سنسورها با دقت بسیار بالا کالیبره شده‌اند و کوچک‌ترین افت فشار را هم هشدار می‌دهند. این دقت بالا گاه موجب اعلان خطاهای کاذب می‌شود.
- کیفیت پایین سنسورها: متأسفانه در بعضی از خودروهای اقتصادی داخلی، از سنسورهایی با کیفیت متوسط استفاده می‌شود که دقت و پایداری آن‌ها مناسب نیست.
- تنظیم باد تایر در شرایط نامناسب: اگر باد تایر در زمان گرم‌بودن لاستیک و هوا تنظیم شود، ممکن است بعداً و در شرایط سرد، فشار افت کند و موجب هشدار شود.
راهکار اصلی: استفاده از باد نیتروژن
یکی از بهترین و اصولی‌ترین راه‌حل‌هایی که حتی توسط برخی نمایندگی‌های رسمی خودروسازان نیز توصیه می‌شود، استفاده از باد نیتروژن به‌جای هوای معمولی در تایرهاست. نیتروژن، گازی خشک و خنثی است که مزایای زیادی در این زمینه دارد:
- ثبات بیشتر در دماهای مختلف: نیتروژن نسبت به هوای معمولی واکنش پذیری کمتری با تغییرات دما دارد، در نتیجه فشار داخل تایر نوسان کمتری پیدا می‌کند و احتمال اعلام خطای سیستم TPMS کاهش می‌یابد.
- نشتی کمتر: مولکول‌های نیتروژن بزرگ‌تر از اکسیژن هستند، بنابراین احتمال نفوذ آن‌ها از جداره‌های لاستیک بسیار کمتر است.
- افزایش عمر لاستیک و رینگ: نیتروژن خشک است و برخلاف هوای مرطوب، موجب زنگ‌زدگی رینگ‌ها یا پوسیدگی داخلی لاستیک نمی‌شود.
نکاتی برای کاهش خطاهای TPMS
برای به حداقل رساندن هشدارهای اشتباه سیستم پایش فشار باد تایر، رعایت موارد زیر توصیه می‌شود:
- تنظیم باد در حالت سرد بودن تایرها: همیشه پیش از شروع رانندگی و در هوای خنک، فشار باد را تنظیم کنید.
- پایبندی به فشار توصیه‌شده توسط کارخانه: اطلاعات دقیق فشار استاندارد معمولاً بر روی ستون درب راننده یا دفترچه راهنمای خودرو درج شده است.
- عدم تنظیم بیش از حد باد: از افزودن بی‌رویه فشار باد برای خاموش کردن هشدار اجتناب کنید.
- بررسی سلامت سنسورها در سرویس‌های دوره‌ای: گاه خرابی یا اختلال در یک سنسور خاص موجب اعلان خطای عمومی می‌شود.
- استفاده از نیتروژن، به‌ویژه در فصل‌های سرد یا مناطق با اختلاف دمای زیاد.
نتیجه‌گیری
افزایش دقت تجهیزات ایمنی در خودروهای جدید، امری قابل تقدیر است، اما اگر راننده آموزش لازم را برای تعامل با این سیستم‌ها نداشته باشد، ممکن است دچار سردرگمی شود. سیستم پایش فشار باد تایر (TPMS) در صورت کارکرد صحیح، نقش بسیار مهمی در ایمنی و بهینه‌سازی مصرف سوخت ایفا می‌کند. با شناخت دقیق عملکرد این سیستم، آگاهی از عوامل مؤثر در بروز خطا، و استفاده از راهکارهایی مانند باد نیتروژن، می‌توان از هشدارهای مکرر و نادرست جلوگیری کرد و هم‌زمان کیفیت سواری خودرو را نیز حفظ نمود.
مطالب مرتبط:
- تعویض لاستیک بدون آسیب دیدن به حسگر TPMS!
- تنظیم باد مناسب تایر خودرو برای انواع جاده‌ها! (ویدئوی اختصاصی)
- تایرهای شگفت انگیزی که میتوانند فشار باد خود را به صورت هوشمند تنظیم کنند!
- تنظیم صحیح فشار تایرهای خودرو؛ چگونه باد تایرها را تنظیم کنیم؟
source