• هواپیمای آواکس چیست و چه نقشی دارد؟

هواپیمای آواکس (AWACS) یک هواپیمای نظامی با رادار قدرتمند هوابرد است که برای شناسایی زودهنگام اهداف هوایی، کنترل میدان نبرد و هدایت جنگنده‌ها استفاده می‌شود. این هواپیما نقش چشم و مغز شبکه دفاع هوایی را دارد. با پرواز در ارتفاع بالا، پوشش راداری وسیع‌تری نسبت به رادارهای زمینی ارائه می‌دهد.

• انواع آواکس کدامند و چه تفاوتی دارند؟

آواکس‌ها به‌طورکلی به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند که شامل AWACS (Airborne Warning and Control System) است که بیشتر به سامانه‌های راداری چرخشی کلاسیک مثل E-3 Sentry گفته می‌شود درحالی‌که AEW&C (Airborne Early Warning and Control) دسته گسترده‌تری بوده و شامل همه سیستم‌های هشدار زودهنگام و فرماندهی هوابرد با رادارهای مدرن مثل (AESA) است. تفاوت این دو بیشتر در اصطلاحات نظامی و سطح فناوری بکار رفته است هرچند AEW&C اصطلاح عمومی‌تر و پیشرفته‌تری به حساب می‌آید.

• کدام کشورها از آواکس استفاده می‌کنند؟

کشورهای زیادی از آواکس استفاده می‌کنند، به‌ویژه کشورهایی که نیروی هوایی پیشرفته دارند. مهم‌ترین کاربران شامل ایالات‌متحده، روسیه، فرانسه، بریتانیا، ژاپن، چین، کره جنوبی، ترکیه، عربستان سعودی، استرالیا و اعضای ناتو هستند. هر کشور بسته به نیاز خود از مدل‌های مختلفی مثل E-3، E-2، A-50 یا E-7 استفاده می‌کند.

• آواکس در ایران چه سرنوشتی داشت؟

آواکس عدنان عراق که در کشورمان با نام سیمرغ شناخته شد به دلیل سرعت بیش از حد مجاز و برخورد دم و کنده شدن دم در شهریور 1388 دچار حادثه شد و متأسفانه تمامی خدمه آن جان باختند.

• مزایا و معایب آواکس چیست؟

مزایا شامل پوشش رادار وسیع از ارتفاع بالا، شناسایی زودهنگام تهدیدات هوایی، دریایی و زمینی، فرماندهی و هدایت آنی جنگنده‌ها و یگان‌های رزمی در میدان نبرد هستند اما از جمله معایب آواکس می‌توان به هزینه بسیار بالای خرید، نگهداری و آموزش خدمه، آسیب‌پذیری در برابر جنگ الکترونیک و موشک‌های دوربرد و وابستگی به پشتیبانی لجستیکی گسترده مانند سوخت‌گیری هوایی و زیرساخت تعمیراتی اشاره کرد.