در جنوب عراق، یک بحران انسانی ناشی از خشکسالی و کمبود آب در بصره، در حال وقوع است. این بندر حیاتی و قطب نفتی که محل زندگی نزدیک به ۳.۵ میلیون نفر است، همچنان کم‌آب‌ترین و آسیب‌پذیرترین منطقه عراق از نظر آب و هوا بوده و عمیقا تحت‌تاثیر مدیریت نامناسب آب قرار دارد. بسیاری از مردم مجبورند برای تضمین بقا و سلامت خود به تحویل روزانه آب وابسته باشند.

حسن رایکان، ساکن بصره، مجبور است روزانه چندین کیلومتر طی کند تا سهم خود را از آب پاک تامین کند. رایکان به شبکه الجزیره گفت: «من باید صبح زود از خواب بیدار شوم، کارم را رها کنم و در صف‌های طولانی بایستم تا آب را به خانه بیاورم. در بسیاری از موارد، ما باید نسبت بین مصرف دام و مصارف خانگی را کاهش دهیم. آب دریا در نزدیکی خانه‌های ما آلوده است و باعث بیماری‌های پوستی می‌شود.»

کیفیت آب دریا که از قبل برای مصرف انسان نامناسب بود، به دلیل نشت نفت، رواناب کشاورزی و تخلیه فاضلاب، بیشتر تخریب شده است. بعلاوه، آب شوری که از خلیج فارس، از طریق رودخانه شط العرب که از دجله و فرات تغذیه می‌شود، به طور پیوسته به سمت بالادست رودخانه حرکت می‌کند و سطح شوری را در منطقه بصره افزایش می‌دهد و جریان آب شیرین به دلیل سدهای بالادست در حال کاهش است.

ایستگاه نمک‌زدایی میهایلا در منطقه ابوالخصیب، بیش از یک سال است که برای کاهش بحران آب بصره فعالیت می‌کند. این ایستگاه از یک روش ویژه برای تصفیه آب حاوی مقادیر زیاد نمک از رودخانه شط العرب استفاده می‌کند.

سعدون عبود، مهندس ارشد ایستگاه نمک‌زدایی آب میهایلا، به الجزیره گفت: ما روزانه نزدیک به ۷۲۰۰۰ متر مکعب (۱۹ میلیون گالن) آب تصفیه‌ شده تولید می‌کنیم که در حال حاضر حدود ۵۰ درصد از منطقه ابوالخصیب را تامین می‌کند. شوری آب رودخانه شط العرب به نزدیک به ۴۰ هزار واحد جامد محلول رسیده است. پس از نمک‌زدایی، پسماند به رودخانه برگردانده می‌شود.

کارشناسان هشدار می‌دهند که بحران آب بدتر خواهد شد، مگر اینکه دولت اقدام فوری انجام دهد.

علاء البدرانی، متخصص آب، گفت: بصره به دلیل نفوذ آب شور، ۲۶ تا ۳۰ گونه دریایی متنوع را از دست داده است. این امر یک محیط ترکیبی جدید ایجاد کرده است که برای گونه‌های آب شیرین و آب دریا نامناسب است. با افزایش سطح شوری، آب برای کشاورزی نیز نامناسب است.

حیدر الشاکری، پژوهشگر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در اندیشکده چاتهام هاوس، در مقاله‌ای نوشت: در حالی که کاهش بارندگی و افزایش دما چالش‌های جهانی هستند، بحران آب عراق همچنین نتیجه محدودیت‌های بالادستی و بی‌توجهی داخلی است.

بر اساس گزارش شبکه الجزیره، بحران آب در سال ۲۰۱۸، در بدترین حالت خود بود و بیش از ۱۱۸ نفر به دلیل علائم آلودگی، روانه بیمارستان شدند. اکنون نگرانی‌های جدیدی از شیوع بیماری وجود دارد. الشاکری با اشاره به اینکه برای حل بحران آب عراق، اصلاحات در سطوح داخلی و منطقه‌ای ضروری است، گفت: «در سطح داخلی، عراق باید یک نهاد ملی دیپلماسی آب با ماموریت مشخص برای مذاکره، نظارت بر جریان‌ها و هماهنگی بین وزارتخانه‌ها، استان‌ها و منطقه کردستان تاسیس کند.»