گواهینامه رانندگی، مدرکی رسمی است که توانایی فرد را در راندن وسیله نقلیه مربوطه تایید می‌کند.

هر فردی برای راندن وسیله نقلیه، باید گواهینامه مخصوص همان وسیله را داشته باشد. داشتن گواهینامه به معنای آن است که فرد، تمام دوره‌های قانونی را تحت نظر پلیس راهور طی کرده و بر راندن آن وسیله مسلط است. بنابراین نمی‌توان با داشتن گواهینامه یک نوع وسیله، وسیله نقلیه دیگری را راند.

در کشور ما، حداقل سن اخذ گواهینامه‌ خودرو سواری و موتورسیکلت، 18 سال است. اما در برخی کشورها، نوجوانان 16 ساله نیز می‌توانند با نوع خاصی از موتورسیکلت‌ها و خودروها رانندگی کنند.

دریافت گواهینامه، مراحل مختلفی دارد. ابتدا متقاضیان باید از نظر جسمی و خصوصا بینایی ارزیابی و معاینه شوند. اگر توانایی جسمی و بینایی آن‌ها توسط پزشکان معتبر تایید شد، باید به آموزشگاه مربوطه مراجعه کرده و دوره را ثبت‌نام کنند. هزینه دوره‌ها برای هر نوع گواهینامه متفاوت است.

پس از ثبت‌نام، باید ابتدا کلاس‌های تئوری و مقدماتی را گذراند و در آزمون تئوری قبولی کسب کرد. پس از گذراندن کلاس‌های تئوری، کلاس عملی نیز برگزار شده و در آخر آزمون عملی برگزار می‌شود. در ادامه، با انواع گواهینامه رانندگی در ایران آشنا می‌شویم:

با دریافت گواهینامه موتورسیکلت، می‌توان تمام موتورهای برقی و بنزینی تا 200 سی‌سی را راند. برای اخذ این نوع گواهینامه، متقاضی باید حداقل 18 سال سن داشته باشد و دوره‌های تئوری و عملی را پشت سر بگذارند.

برای متقاضیانی که مالک موتور بوده و گواهینامه ندارند، طرحی ارائه شده تا بتوانند یک روزه گواهینامه موتورسیکلت را دریافت کنند. در این طرح، تنها آزمون‌ها برگزار می‌شود. بنابراین سریع‌ترین گواهینامه‌ای که می‌توان اخذ کرد، گواهینامه موتورسیکلت است. پس از دریافت گواهینامه موتورسیکلت، باید تا مدت زمان مشخصی، موارد زیر را رعایت کرد:

. دارنده گواهینامه موتورسیکلت تا یک سال نمی‌تواند موتور بیش از حجم 125 سی‌سی سوار شود.
. تا سه ماه نمی‌توان ترک‌نشین سوار کرد.
. پس از دریافت این نوع گواهینامه تا یک سال تنها تا شعاع 25 کیلومتری شهر باید تردد کرد.
. رانندگی با موتورسیکلت از ساعت 10 شب تا 5 صبح ممنوع است.
و …

هزینه دریافت این نوع گواهینامه، 1.200.000 تومان است.

برای راندن موتورهای بالای 200 سی‌سی، باید حداقل 23 سال سن داشت. شرط بعدی این است که حداقل سه سال از اخذ گواهینامه موتورسیکلت گذشته باشد.

این نوع گواهینامه برای راندن خودروهای سواری است و محبوب‌ترین گواهینامه رانندگی، هم بین خانم‌ها و هم آقایان، محسوب می‌شود.  دارندگان گواهینامه پایه سوم می‌توانند با خودروهای سواری (با حداکثر ظرفیت 9 نفر) و وانت‌های شخصی تا 3.5 تن رانندگی کنند. برای دریافت این نوع گواهینامه، متقاضی باید حداقل 18 سال سن و 140 سانتی‌متر قد داشته باشد. توجه داشته باشید که پس از دریافت گواهینامه پایه سوم، محدودیت‌هایی وجود دارد که عبارتند از:

1. تا سه ماه پس از دریافت گواهینامه، باید همراه (کسی که حداقل یک سال از دریافت گواهینامه‌اش گذشته است) داشت.

2. تا سه ماه باید علامت مثلث خطر که داخل آن نوشته شده «احتیاط راننده مبتدی» را یکی در سمت راست جلوی خودرو و یکی هم در سمت چپ عقب خودرو نصب کرد.

3. تخلف حادثه‌ساز ممنوع است. اگر راننده‌ای با گواهینامه جدید، تخلف حادثه ساز کند و مقصر شناخته شود، گواهینامه وی ضبط و به محل سکونتش ارسال می شود بعد از آن راننده تا یک ماه بعد باید به محل ارسال گواهینامه مراجعه کرده و دوباره در آموزشگاه‌ها ، آموزش های لازم را فرا گیرد.

4. رانندگی در جاده‌های برون شهری تا یک سال ممنوع است (به استثنای مسیر بین بزرگراهی با حداکثر 25 کیلومتر فاصله از آن شهر)

5. رانندگی در ساعات 12 شب تا 5 صبح تا سه ماه پس از اخذ گواهینامه پایه سوم ممنوع است.

هزینه دوره‌ها و دریافت گواهینامه پایه سوم، در حدود 4 میلیون تومان است.

گواهینامه پایه دوم، مجوز رانندگی با خودروهای نیمه‌سنگین است. دارندگان این نوع گواهینامه می‌توانند با خودروهای باربری تا حداکثر 6 تن و خودروهای مسافری تا حداکثر 26 نفر، رانندگی کنند. متقاضیان دریافت گواهینامه پایه دوم، باید ابتدا گواهینامه پایه سوم خود را دریافت کنند و پس از گذشت 2 سال از پایه سوم و داشتن حداقل سن 23 سال، می‌توانند پایه دوم را نیز اخذ کنند. همچنین توجه داشته باشید که باید حداقل هفت ماه از اعتبار گواهینامه پایه سوم باقی مانده باشد.

هزینه دریافت گواهینامه پایه دوم، در حدود 5.7 تا 6 میلیون تومان است.

گواهینامه پایه یک، یکی از سخت‌ترین گواهینامه‌هاست و افراد باید تجربه و مهارت زیادی داشته باشند. این نوع گواهینامه برای رانندگی با وسایل نقلیه سنگین (خودروهای باری بیش از 6 تن و خودروهای مسافری بیش از 26 نفر) مناسب است. برای دریافت گواهینامه پایه یک، باید ابتدا گواهینامه پایه دوم خود را دریافت کرده باشید و حداقل دو سال از تاریخ صدور آن گذشته و حداقل هفت ماه اعتبار داشته باشد. شرط بعدی برای دریافت این نوع گواهینامه، سن حداقل 25 سال است.

هزینه دریافت گواهینامه پایه یکم، حدود 7 میلیون تومان است.

کسانی که قصد دارند با وسایلی مانند ماشین‌آلات کارگاهی، صنعتی، کشاورزی، عمرانی و … (مانند بیل مکانیکی، تراکتور، جرثقیل و لیفتراک) رانندگی کنند، باید گواهینامه ویژه داشته باشند. در این گواهینامه‌ها، کد اختصاصی درج می‌شود که هر کد مربوط به یک نوع خودرو صنعتی یا زراعی است. بنابراین راننده نمی‌تواند با خودرو نامربوط با گواهینامه‌اش رانندگی کند.

برای دریافت گواهینامه ویژه، باید حداقل 20 سال سن و شرایط روحی و جسمی متناسب با نوع وسیله موردنظر را داشت. اگر قصد دارید با خودروهای زراعی رانندگی کنید، باید یک معرفی‌نامه از جهار کشاورزی منطقه محل سکونت داشته باشید.

این نکته نیز قابل توجه است که برای راندن این نوع خودروها با سرعت بالای 30 کیلومتر بر ساعت، باید گواهینامه پایه یک داشت.

دارندگان گواهینامه پایه سوم، مجاز به رانندگی با خودرو شخصی خود هستند؛ اما این گواهینامه تنها در کشور خودمان اعتبار دارد و برای رانندگی در سایر کشورها نیست. اما اگر قصد دارید با خودرو شخصی خود سفر برون مرزی بروید، می‌توانید گواهینامه خود را بین‌المللی کنید.

این نوع گواهینامه، تنها توسط کانون گردشگری و اتومبیلرانی صادر می‌شود و در 196 کشور مختلف معتبر است. این نوع گواهینامه به دو روش حضوری و آنلاین صادر می‌شود. موارد مربوط به گواهینامه بین المللی به شرح زیر است:

1. اعتبار گواهینامه بین‌المللی، 1 یا 3 سال است.

2. هزینه صدور گواهینامه بین‌المللی با اعتبار یک ساله برابر 430 هزار تومان و با اعتبار سه ساله برابر 1.213 میلیون تومان است.

3. داشتن اصل گواهینامه ملی، اصل یا کپی گذرنامه معتبر و یک قطعه عکس الزامی است.

4. گواهینامه بین‌المللی صادر شده، در همه کشورها، به جز چین و ژاپن، اعتبار دارد.

یکی از آسان‌ترین روش‌ها برای استعلام جریمه رانندگی، استفاده از سامانه آنلاین استعلام و پرداخت خلافی خودرو است. با کمک این سامانه، دارندگان خودرو و موتورسیکلت، هم می‌توانند از جزییات هرکدام از جرایمی که برای آنها ثبت شده، مطلع شوند و هم می‌توانند در سریع‌ترین زمان ممکن، جرایم رانندگی را پرداخت کرده و آنها را تسویه کنند.